Amon kimdir?

Amon: Mısır inanç sisteminde en önemli tanrılarından biridir.

Adı yazılı kaynaklarda ilk kez 5. sülale döneminde (MÖ 2494-2345) geçer. Adının anlamı “gizli olan”dır.

Kültü önceleri Hermopolis kentinde önemliydi. Orta Krallık Dönemi (MÖ 2020-1790) başında Thebai’nin başkent olması ile birlikte Amon birdenbire önem kazandı, güneş tanrısı Ra ile özdeşleştirildi ve Amon-Ra adıyla bütün Mısır’da tapınım gördü ve tüm tanrıların babası sayıldı.

Amenofis IV’in yerleştirmeye çalıştığı yeni inanç sistemi sırasında Amon kültü kısa süreliğine bazı kısıtlamalarla karşılaştı.

Yeni Krallık Dönemi’nde (MÖ 1550-1070) Ra ve Ptah ile birlikte tanrısal bir üçlü oluşturdu.

MÖ 5. yüzyıldan sonra Kyrene sikkelerinde başı yer aldı. İzleyen dönemde Yunan tanrısı Zeus ile özdeşleştirildi.

Thebai dışındaki en önemli tapınağı Siwa’da yer alırdı. Asya seferi sırasında Büyük İskender buradaki rahibin onayı ile kendini Zeus-Amon’un oğlu saydırmış, firavun olarak kabul görmüştür. (MÖ 331)

Mısır’ın Hellenistik Dönemdeki hakimi Makedonya kökenli Ptolemaioslar da yerli halktan tepki almamak için Amon kültünü sürdürmüşledir.

Yabancı kültlerin benimsenmesinin artması ile birlikte MÖ 4. yüzyılda Atina’da da kabul gördü, iki kutsal gemiden birine onun onuruna Ammonias adı verildi. Yunan dünyasında en önemli Amon kehanet merkezi Dodona’da idi. Ancak Yunan-Roma dünyasında İsis ve Osiris kültleri zamanla Amon’un yerini aldı.

Amon kültünün Thebai’deki merkezi Karnak Tapınağı’dır. Amon koç biçiminde düşünüldüğü için Amon-Ra tapınaklarında canlı koçlar beslenmiş, sikkeler üzerinde koç boynuzlu tanrı şeklinde betimlenmiştir.