500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi Yeni Yerinde; Neve Şalom Sinagog’unda Ziyaretçilerini Bekliyor.

25 Kasım 2001 yılında kurulan ve Zülfaris Sinagogu’nda hizmet veren 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi, 14 Ocak 2015′te Neve Şalom Sinagogu’nda ziyaretçilere kapılarını açtı.

Türkiye’nin bu alanda ilk ve tek müzesi olma özelliğini taşıyan 500. yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi, 1985 yılından beri artık fiili hizmette bulunmayan Zülfaris Sinagogu binasında 25 Kasım 2001 tarihinde hizmete girdi. Sokağın adı, eski kent haritalarında Zülfaris olarak okunur. Bu sözcük, “gelin perçemi” anlamına gelen Osmanlıca “zülf-ü arus”un halk dilinde kısaltmasıdır. Asıl adı “Kal Kadoş Galata” olan sinagog da halk arasında bu isimle anılmıştır.

1671’de varlığı bilinen, muhtemelen Cenevizlilerden kalan temelleri üzerine, 19. yüzyıl başında yeniden inşa edilen ve 1985’lere kadar sinagog olarak hizmet veren bu bina, “500. Yıl Kutlama Etkinlikleri” çerçevesinde 500. Yıl Vakfı tarafından restore edilerek müzeye dönüştürüldü

Üç kat üzerine kurulu olan müzenin giriş avlusunu, I. Dünya Savaşı, Çanakkale Cephesi ve Kurtuluş Savaşı sırasında vatan savunması uğruna yaşamlarını feda eden Türk Yahudi askerlerin anısına dikilen, heykeltıraş Nadia Arditti’nin “Yükselen Ateş” yapıtı süslemektedir. Bir zamanlar, gelinlerin, babalarının kolunda çıkarak eşlerinin kolunda indikleri merdivenlerden varılan birinci kattaki ana holde; Türk Yahudileri’nin tarihi, dini eşyalarda ve sosyal hayatta etkileşim, toplumsal yaşamın değişik alanlarına katılım, Osmanlı’da ilk matbaa, Türk Yahudi Basını’nın tarihçesi, Lozan Antlaşması’nın 42. maddesinden feragat, ulu önder Atatürk tarafından daha 1933 yılında ülkemize davet edilen ve Nazi baskısından kaçarak akademik yaşamlarına üniversitelerimizde devam eden Alman ve Avusturyalı bilim adamları, İkinci Dünya Savaşı sırasında görev yaptıkları Nazi işgali altındaki kentlerde yüzlerce Yahudi’yi ölümden kurtaran “Türk Schindler’leri” Türk diplomatlarının, onur köşesi ve daha birçok bilgi; objeler, panolar, grafikler ve haritalarla sunulmaktadır. Ana kubbenin izdüşümüne rastlayan ışıklı sekizgende Zülfaris’in tarihçesi ve sinagogda cereyan eden önemli olaylardan bazı alıntılar sergilenmektedir. Sinagog olarak işlev gördüğü dönemde kadınların ibadetine ayrılan üst galeride, sağ kanatta insan manzaraları, (erkekler, kadınlar, çiftler, çocuklar, aileler ve piknikler) sol kanatta ise 400. yıl ve 500. yıl kutlama etkinlikleri, Aşkenaz cemaatinin tanıtımı, her biri ayrı bir ibret belgesi olan Haydarpaşa Hemdat İsrael Sinagogu ve Manisa Moris Şinasi Çocuk Hastanesi’nin öykülerinin sergilendiği panolara yer verilmektedir.

Etnografya bölümü olarak düzenlenen zemin kat salonunda ise, lohusalık-doğum ve sünnet, çeyiz, düğün kompozisyonlarının yanı sıra 1860 ila 1960’lı yılları arası kronolojik sırayla gelin-damat fotoğrafları bir zaman tüneli işlevi içinde nostaljik anıları tazelemekte, değişik giysiler, gelinlik, tılsımlar, mücevherler ve benzeri konularda örnekler de bu bölümde yer almaktadır... Müzeden ayrılırken, sokak kapısına doğru sağ duvardaki panoda; Atatürk, İsmet İnönü, Turgut Özal, Süleyman Demirel ve Mesut Yılmaz‘ın, Türk Yahudileri’yle ilgili beyanlarından özetleri okumak mümkündür. 500.Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi;Karaköy Perçemli Sokak’ta 2001 yılından beri hizmet vermekte olan 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi’nin adresiyle birlikte tüm sergi içeriği de yenilendi. Ocak 2016 tarihinden itibaren Neve Şalom Sinagogu kompleksinde yer alan müze, yeni yüzüyle ziyaretçilerini ağırlamaya hazır. Üç bölümden oluşan müzede Türkiye Yahudilerinin tarihi ve kültürel mirası, ülkenin sosyal ve devlet yaşamına olan katkıları kronolojik bilgiler eşliğinde sergileniyor. Yahudilerin Anadolu’da MÖ 4.yüzyıldan itibaren yaşamlarını, tarihini ve geleneklerini, geniş toplum ile ilişkilerini ve etkileşimlerini anlatılmaktadır. Modern müzecilik anlayışıyla teknolojik imkanların kullanıldığı yeni mekanda gelenekler, kökenlere ait resimler ve videolar, Yahudi yaşamından kesitler, dini ritüel sırasında kullanılan objeler izlenebilirken, müze alanı içinde yer alan dokunmatik ekranlar aracılığıyla detaylı bilgiler de ziyaretçilerle paylaşılıyor. Etnografya bölümünde ise doğumdan ölüme yaşam döngüsü objeler, belgeler, resimler ve videolarla aktarılıyor. Son bölümde Bayramlar, yemek ve dil kültürü, müzik ve Yahudilerin çoğunlukla yaşadıkları bölgelerde yer alan sinagog, mezarlık gibi yapılar panolar ve dokunmatik ekranlarda anlatılıyor. Müze ve Neve Şalom Sinagog bölümünü ayıran cam bölme sayesinde, ziyaretçiler o esnada gerçekleşen düğün, sünnet gibi bir dini törene şahitlik yapabiliyorlar. Müzede ziyaretçilerine Sefarad Mutfağından lezzetlerin tadılabileceği bir kafe de yine ziyaret saatleri içerisinde hizmet veriyor. 

”Barış Vahası” anlamına gelen Neve Şalom, 25 Mart 1951’de ibadete açılmıştır. Hâlâ ibadete açık olan sinagogda düğün, sünnet gibi dini törenler yapılmaktadır. Müzeye gelen ziyaretçiler müze gezisi sırasında dini törenleri canlı izleme imkânı da bulabilirler.

Müzede, Türk Yahudileri’nin tarihi ve kültürel mirasları, parçası oldukları toplumla beraberlik ve etkileşimleri, ülkenin sosyal ve devlet yaşamına katkılarından derlenen yeni içerik ve tasarımla görülebilir. Müzenin küratörlüğünü Müze Müdürü Nisya İşman Allovi üstlenmiştir.

Müze üç bölümden oluşur; birinci kat, birinci kattan rampayla geçilen bölüm ve ikinci kat.

Birinci bölüm, birinci katta sergilenmiştir. Bu bölümdeki sergiler, “Göç, Osmanlı Topraklarında, Hahambaşılık Kurumu, Etkileşim, Askerlik, Bak ve Keşfet, Yakın Tarih, Türk Yahudi Basını, Klasik Türk Musikisi ve Maftirim (İlahi), Alyans Okulları ve 500. Yıl Vakfı” başlıklarını taşır.

İkinci bölüm, Midraş (Dini Objeler) ve Etnografya kısımlarından oluşur.

Üçüncü bölüm, “Türk Sefarad Mutfağı, Dini bayramlar, Yaşamdan Kesitler, Judeo İspanyol (Ladino), Türk Sefarad Müziği, Yaşam Alanları, Büyük Edirne Sinagogu Maketi, Aşkenazlar-Karaylar” başlıklarını içerir.

Müzede her bölümde izleyiciyle etkileşimli tasarımlara yer verilmiştir. Örneğin, üçüncü bölümde, “Türk Sefarad Mutfağı” kısmında, dokunmatik ekrandan istediğiniz Sefarad yemek tarifini seçerek e-posta adresinize gönderebilirsiniz.  Yine bu bölümde, Sefarad Yemek Tarifleri Kitabı’ndan derlenen yemek tarifi koçanlarından istediğinizi alıp götürebilirsiniz. Üçüncü bölümde, “Türk Sefarad Müziği” kısmında, Ladino (Yahudi İspanyolcası) dilinde söylenen şarkıları dinleyebilirsiniz.

Müzenin kuruluş amacına uygun olarak yetişkin ve çocuk eğitim programları ve etkinlikleri yapılması da planlanıyor. Bunun için üçüncü bölümde çocukların eğitim etkinlikleri yapacakları uygulama alanı da oluşturulmuştur. Ziyaretçiler ayrıca Perşembe günleri “müzik dinletisi”ne katılma imkânı da bulacaklar.

İçinde yaşadığı toplumla etkileşimi gözler önüne seren 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi, toplumsal kültüre katkıları dolayısıyla herkesi müzeye bekliyor.

Ücretsiz gezilebilen müzenin ziyaret gün ve saatleri aşağıdaki gibidir.

Pazartesi-Perşembe 10:00-16.00,

Cuma 10:00 13:00,

Pazar 10:00-14.00,

Cumartesi günü kapalıdır.

Telefon: +90 212 292 6333 - 34
Faks: +90 212 244 4474
Adres: Bereketzade Mah. Büyükhendek Cad. No:39 Beyoğlu İstanbul.
E-Posta: info@muze500.com
Internet Adresi: http://www.muze500.com