2025 Mayıs ayında yayınlanan iki ayrı bilimsel makale, Viking dünyasında hamileliğin sadece biyolojik değil, doğrudan politik ve sosyal bir mesele olduğunu ileri sürerek önemli bir tartışmayı yeniden alevlendirdi. Ilkka Mäkinen ve Marianne Moen, Norveç'te yürüttükleri araştırmalarda, kadınların doğurganlığının sadece ailevi değil, toplumsal istikrarın ve statü mücadelesinin de bir aracı olduğunu ortaya koydular.

Viking Toplumunda Evlilik: Aşk Değil, Anlaşma

Vikingler için evlilikler, stratejik ittifaklardı. İki hane arasında kurulan bir tür "sosyal sözleşme" sayılan bu evlilikler, çoğunlukla genç yaşta kararlaştırılır, detaylı mal mülk pazarlıklarıyla şekillendirilirdi. Örnek: Gokstad Mezarı (Norveç, 9. yüzyıl) Ünlü Gokstad Viking gemisinde bulunan kadın iskeleti, zengin armağanlarla gömülmüştü. Arkeologlar bu kadının soylu bir aileyle yapılan evliliğin parçası olarak taşındığını ve ölümünün bu siyasi birliğin çözülmesine neden olduğunu düşünmektedir.

Vikinglerde Hamilelik = Meşruiyet ve Toplumsal Devamlılık

Kadınların hamileliği, özellikle ilk oğlan çocukları, miras ve soy takibi açısından büyük önem taşırdı. Araştırmacılar, doğumun ne zaman ve nasıl gerçekleştiğinin, kadının "doğru kişiyle" hamile kalıp kalmadığının bile politikleştirildiğini savunuyor.

Phys.org Mayıs 2025 sayısında konuyla ilgili makalede Dr. Marianne Moen, “Bu topluluklar için doğurganlık yalnızca bir biyolojik süreç değil, aynı zamanda güç ilişkilerinin teminatıdır.” diyor.

Vikiglerde Kadın Hakları ve Toplumsal Roller

Viking kadınları, dönemin diğer Avrupa toplumlarına göre oldukça fazla hakka sahipti. Miras alabilir, boşanabilir, hatta evlilik sözleşmesini başlatabilirlerdi. Ancak bu haklar, çoğu zaman doğurganlık üzerinden şekilleniyordu. Arkeolojik Gözlem: Birka Mezarı (Bj 581, İsveç) Kadın savaşçı mezarı olarak bilinen Bj 581, hem kadınların savaşçı hem de müzakereci olabileceğini göstermişti. Mezardaki oyun taşları, kadının stratejik zekâsını temsil ediyor olabilir — bir eş olarak seçilmesinin de bu tür niteliklere bağlı olması muhtemeldir.

Vikinglerde Doğurganlığın Denetimi: Tılsımlar ve Ritüeller

Hamilelik süreci, sadece biyolojik değil, aynı zamanda dini ve ritüel uygulamalarla da denetlenirdi. Döl yatağını koruyan tılsımlar, doğumu kolaylaştıran ayinler ve "kutsal doğum" fikri, doğrudan kadının evlilikteki değerini artıran unsurlardı.Bu konudaki arkeolojik bulguların en çok bilineni, Danimarka’da bulunan bir kolyede yer alan runik yazıtlardır. Bunun doğumda “koruyucu ruhlar” çağırmak için kullanıldığı anlaşılıyor.  İsveç’te bir kadının mezarında bulunan demir halka da “rahim bağlama” ritüeline işaret edebilir.

Politik Bir Kurum Olarak Rahim

Kadının rahmi, sadece bir biyolojik organ değil, toplumsal güvenliğin merkeziydi. Hamile kalmayan bir kadın, siyasi bir yük haline gelebilir; doğurgan bir kadın ise soyun devamını sağladığı için klan içi anlaşmaların garantörü sayılırdı. Oslo Üniversitesi sosyoloji profesörü  Ilkka Mäkinen bu konuyu  “Viking toplumunda kadının bedeni, ataerkil düzenin değil; politik sürekliliğin taşıyıcısıdır.” şeklinde yorumluyor. 

Viking Tarihi Varsayımlarına Karşı Arkeolojinin Sessiz İsyanı

Geleneksel Viking imajı — baltalı erkekler, kahramanlık destanları — arkeolojinin sunduğu sessiz kadın hikâyeleriyle giderek değişiyor. Yeni bulgular, Viking evliliklerinin sadece aşk değil, ittifak, doğurganlık ve kontrol meseleleri olduğunu ortaya koyuyor. Bugün bilimsel olarak bildiğimiz şey şu: Viking kadınının hamileliği, bir toplumun siyasi nabzıydı.

Ali Zülfikar Emin - Arkeolojikhaber.com

Bu haber için kaynaklarımız. 
Moen, M. & Mäkinen, I. (2025). Pregnancy Was Deeply Political in Viking Age Scandinavia. Phys.org

Moen, M. (2025). A New Kind of Pregnancy in the Viking Age. Phys.org

Birka Mezarı, Bj 581 – Wikipedia

Viking Marriage Customs – StudySmarter

BBC History – Viking Weddings & Rituals

VikingAnswerLady.com – Women’s Legal Rights in Norse Society