Türkiye'den kaçırılan tarihi eserlerin iadesini görüşmek üzere geçen hafta Almanya ve Danimarka'ya giden TBMM Kültür Varlıklarını Araştırma Komisyonu, gelecek hafta Fransa ve İngiltere'yi ziyaret edecek.

Yurt dışına kaçırılan kültür varlıklarının iadelerinin sağlanması ve mevcut kültür varlıklarının korunması için alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla kurulan Meclis Araştırma Komisyonu Başkanı Mustafa İsen, AA muhabirine yaptığı açıklamada, geçen yıl 16 Kasım'da çalışmalara başlayan komisyonun yurt içinde ilgili muhataplarıyla yaptığı görüşmelerin ardından yurt dışı ziyaretlerine başladığını ve geçen hafta Almanya ile Danimarka'ya gittiklerini söyledi.

Türkiye'nin tarihi eser konusunda önemli bir kaynak ülke, batı Avrupa ve ABD'nin de pazar ülkeler olduğunu belirten İsen, 19. yüzyıldan bu yana Türkiye'den batı Avrupa ve ABD'ye eser kaçakçılığı akışı olduğunu dile getirdi.

Eser kaçakçılığının kamuoyunda vicdani bir suç gibi telakki edilmediğine dikkati çeken İsen, "Vatandaşımıza eserlerimizin korunması, kaçırılmasının engellenmesi, taş parçası gibi algılanmaması mesajının verilmek istiyoruz. O eserlerde binlerce yıllık kültür ve bilgi var. Mesela İstanbul'da Arkeoloji Müzesi'nde İbrani tarihinin en eski yazılı örneği var. Onun değeri İsrail için de Türkiye için de para ile pulla biçilebilecek bir şey değil." diye konuştu.

En eski İbranice metin Siloa Kitabesi İstanbul Arkeoloji Müzesinde

"Kapı burada, tokmak yurt dışında"

Yurt dışına da Türkiye'nin en üst düzeyindeki kurumu TBMM'nin bu işlerin takibinde olduğunun mesajını vermek istediklerini aktaran İsen, Türkiye'ye ait eserlerin artık ait oldukları topraklarda sergilenmesi gerektiğini anlatacaklarını vurguladı. Yurt dışında sergilenen Türkiye'ye ait eserlerin kültür elçiliği görevini gördüğünü belirten İsen, şunları söyledi:

"Eserler, uygarlığımızın ne kadar seçkin, ne kadar önemli, ne kadar dikkate değer olduğunun birer örnekleri. Beyhekim Camisi'nin mihrabı sökülmüş, götürülmüş ve bugün Almanya'da sergileniyor. Topkapı Sarayı'ndan bazı eserlerin sayfaları koparılmış, götürülmüş. Kitabın kendisi burada ama bazı sayfaları yok. Onlar Avrupa müzelerinde sergileniyor. Ya da bir müzeden kapı burada duruyor, kapı tokmağı götürülmüş. Bu gibi parçalanmış eserlerin süratle birleştirilmesi ve bu konuda karşılıklı bir mutabakatın oluşturulması noktasında değerlendirmelerde bulunduk. Tabi mahcuplar, açıkça sizin malınız orada, karşınızda sergileniyor. 'Biz bunu daha iyi sergiliyoruz, bugüne kadar koruduk' gibi kabul edilebilir olmayan mazeretler söyleniyor."
"Büyük çapta tarihi eser kaçırılmış"

Türkiye'den kaçırılan eserlere karşın modern sanatların geçici olarak Türkiye'deki müzelerde sergilenmesine vesile olabilecek bir mutabakatın oluşturulabileceğini dile getiren Mustafa İsen, kültür alışverişi ekseninde çalışma yapılabileceğini aktardı. Yurt dışındaki muhataplara, "Bazı eserlerin mutlaka Türkiye'ye iade edilmesi, bazı eserler karşılığında da modern bir takım eserlerin Türkiye'de sergilenmesine fırsat verilmesi" yönünde değerlendirmelerde bulunduklarını anlatan İsen, şu değerlendirmede bulundu:

"Bir kısmından rahatsız oldular, bir kısmına olabilir dediler. Bir heyetle gidip, o eşyaları yüklenip gelmek de mümkün değil. Bir şehir götürülmüş. Büyük çapta tarihi eser kaçırılmış belli dönemde. Almanya ve ABD'de herhangi bir ciddi müze yok ki o müzede Türkiye'ye ait eserler bulunmamış olsun. Yurt dışında o kadar çok eserimiz var ki. Taş yerinde ağırdır, eserlerin ait olduğu topraklarda değerlendirilmesi gerektiğini ısrarla anlatmaya devam edeceğiz. Bir kısmında bizim de kusurumuz var, çıkarılmalarına mevzuat açısından izin vermişiz."

Gelecek hafta da Fransa ile İngiltere'ye gideceklerini bildiren Mustafa İsen, komisyonun çalışmalarını Mart ayında tamamlayacağını kaydetti.

AA