Hakkari Genel Bilgiler

Doğu Anadolu Bölgesi’nin Hakkâri Bölümünde yer alan ilimiz, doğudan Türkiye-İran devlet sınırı ve güneyden de TürkiyeIrak devlet sınırı ile çevrelenmiştir. İki ayrı devletle sınırı olan ilimizin kuzeyinde Van ilinin Başkale ve Gürpınar ilçeleri; batısında Şırnak ilinin Beytüşşebap ilçesi yer almaktadır. Hakkâri 42°,10’ ve 44°,50’ doğu boylamları ile 36°,57’ ve 37°,48’ kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. Hakkâri, 7228 km2 yüzölçümüyle Türkiye’nin güneydoğu ucunu oluşturmaktadır. Hakkâri, Merkez, 3 ilçe (Yüksekova, Şemdinli, Çukurca), 4 belde, 136 köy, 377 mez- radan oluşmaktadır. Yüksek dağların belirlediği ilimizin denizden yüksekliği ortalama 1720 metredir. İlimizde Esendere Sınır Kapısı (Türkiye-İran) ve Üzümlü Sınırlı kapısı (Türkiye-Irak) olmak üzere iki adet sınır kapısı bulunmaktadır.

Hakkari'ye Ulaşım

Havayolu Ulaşımı:İlimizin Yüksekova ilçesinde Mayıs 2015’ten itibaren hizmet vermeye başlayan S lahaddin Eyyûbi Havaalanı uçak seferlerine başlamıştır. Seferler haftanın belirli günlerinde bulunmaktadır. Yüksekova’dan Hakkâri il merkezine sabah saat 07.00’dan akşam saat 18.00’a kadar yolcu minibüsleriyle ulaşım sağlanabilmektedir. Hakkâri-Yüksekova arası 78 km olup ulaşım yaklaşık 50 dakika sürmektedir. Ayrıca Türkiye’nin her yerinden Van Ferit Melen Havaalanına uçak seferleri bulunmaktadır. Havaalanına indikten sonra Van şehirlerarası otobüs terminaline gidilerek Hakkâri-Van arası seyahat eden turizm firmalarından biriyle Hakkâri’ye gelinebilmektedir.

Şehirlerarası Toplu Taşıma ile Karayolu Ulaşımı: Hakkâri'ye Van üzerinden aktarmalı olarak seyahat eden turizm firmaları ile gelinebilmektedir. Bu firmaların yolcu minibüsleri sabah 07:00 ile akşam 18:00 saatleri arasında Van’dan hareket etmektedir. Hakkâri-Van arası 210 km olup, ulaşım yaklaşık 3 saat sürmektedir. Ayrıca Şırnak üzeri ulaşım sağlamak isteyenler sabah 07:00 ile öğlen 13:00 saatleri arasında farklı seyahat firmaları ile Hakkâri’ye ulaşılabilmektedir. Hakkâri-Şırnak arası 190 km olup ulaşım yaklaşık 4-5 saat sürmektedir.

Özel Araçla ile Karayolu Ulaşımı:Erzurum-Ağrı istikameti kullanılırsa Van’dan geçilmesi gerekmektedir. Van  üzeri gelirken iki alternatif yol bulunmaktadır: Birincisi Edremit üzerinden geçer ve diğerinden 20 km daha uzundur. Ancak diğer yola göre daha kullanışlı bir yoldur ve kışın karlıbuzlu havalarda en uygun yol bu istikamettir.
Muş-Tatvan veya Bitlis-Tatvan istikameti kullanılırsa, Tatvan-Gevaş güzergâhı takip edilmesi gerekmektedir. Bu güzergâh kullanılırken Van ili Gürpınar ilçesinden geçilmesi gerekmektedir. Van-Hakkâri yolunun 60. km'sinde bulu- nan Güzelsu (Hoşap) beldesinden sonra 32 virajlı sert bir dağ yolu bulunmaktadır. Güzergâhın 90. km'sinde Başkale ilçesi bulunmaktadır. Van-Hakkâri yolunun 160. km'sinde Yeni Köprü yol ayrımı bulunmaktadır. Yol ayrımında Hakkâri-Şırnak güzergâhı takip edilmesi gerekmektedir. Güzergâh üzerinde iki adet küçük tünel bulunmaktadır. Güney illerimizden Hakkâri'ye ulaşım Şırnak üze-rinden sağlanmaktadır. Şırnak-Hakkâri arası 190 km’dir. Yolun engebeli olmasından dolayı ulaşım yaklaşık 4-4,5 saat sürmektedir.

Konaklama
Hakkâri’de konaklama için öğretmenevi, oteller veya devlet kurumlarının misafirhaneleri kullanılabilir. Hakkâri merkezinde bir adet Öğretmenevi, iki adet üç yıldızlı ve bir adet iki yıldızlı otel bulunmaktadır. Yüksekova ilçesinde iki adet üç yıldızlı, dört adet iki yıldızlı otel ve bir tane öğretmenevi bulunmaktadır. Şemdinli ilçesinde bir adet otel ile bir adet öğretmenevi mevcuttur. Çukurca ilçesinde ise bir otel ile bir öğretmenevi bulunmaktadır.

HAKKÂRİ TARİHİ

Tarihte geniş bir alana tekabül eden Hakkâri bölgesi, Türkiye’nin Güney ve Doğu ucunun kesiştiği bölümde bulunmaktadır. Coğrafi olarak Güneydoğu Toroslar ile Irak- İran sınırı boyunca uzanan Zagros dağ silsilesinin kesişme alanında bulunan Hakkâri bölgesi, dağlık geniş bir bölge olup; güneyinde Erbil ve Musul ovalarının bulunduğu Mezopotamya düzlükleri, kuzeyinde ise kadim Azerbaycan platosu bulunmaktadır. Hakkâri’nin sarp ve zorlu bir coğrafyaya sahip olması, tarih boyunca çeşitli imparatorluk ve devletler tarafından yönetim altına alınmasını zorlaştırdığı gibi bağımlılığının da çok yüzeysel kalmasını sağlamıştır. Coğrafyanın bu etkisinden dolayı bölge halkı sosyopolitik olarak aşiretler halinde örgütlenmiştir. Hakkâri bölgesi ile ilgili tarihi veriler en azından X. yy’a kadar oldukça sınırlıdır. Bu durum bölgede çok az arkeolojik çalışma yapılmasından kaynaklandığı gibi bölgenin coğrafyası itibari ile izole olmasından dolayı tarihçi, gezgin ve coğrafyacıların çok az uğradığı bir mekân olmasından da kaynaklanmaktadır. X. yy’dan itibaren bölgede siyasi hareketliliğin artması ile İslam dünyasında Hakkâri ile ilgili bilgilerde gözle görülür bir artış olmuş ve bu durum Hakkâri beylerinin 12. yy’dan itibaren ortaya çıkıp bölge siyasetinde yerini almalarıyla beraber daha da artmıştır. Hakkâri beylerinin; Osmanlı Devleti ve Safeviler arasındaki stratejik konumlarından dolayı iki devlete ait arşiv belgelerinde bölge ile ilgili oldukça fazla tarihi veri yer almıştır. Ayrıca Hakkâri beyleri de kâtipleri aracılığı ile tarihleri ile ilgili eserler yazmaya başlamışlardır. Son olarak Nesturiler ile ilgili çalışmalar yapmak üzere XIX. yy’ın başlarından 1914 yılına kadar Hakkâri bölgesinde bulunan batılı misyonerler tarafından da oldukça zengin bir arşiv oluşturulmuştur.

Hakkâri Bölgesinin Coğrafi Sınırları

Tarihte şimdiki il sınırlarından çok daha geniş bir bölgeye tekabül eden Hakkâri; güneyde Musul, kuzeyde Van Gölü kıyıları; batıda Cizre ve doğuda Urmiye Gölü’ne kadar olan dağlık bölgeyi kapsamaktaydı. Günümüzde Hakkâri tarihi coğrafyasının bir kısmı; Türkiye’de Van ve Şırnak illeri, İran’da Garbı Azerbaycan ve Irak’da Duhok illeri sınırları içerisinde kalmıştır.
Hakkâri (‫ةــیراکھلا‬) ismi ilk olarak Vakıdi’ye (ö: 822) ait eserlerde geçmektedir. Hakkâri bölgesinin merkezi olan Culemerg (Çölemerik) (‫كرــیملوجلا‬) ismi ise ilk olarak ebu’l- Ferec b. Harun el- Meleti olarak bilinen Bar Hebraeus’un (ö. 1286) “Tarih’uz-Zaman” isimli eserinde geçer.‬‬

İsminin Menşei

Hakkâri bölgesinin ilk merkezi İmadiye (Duhok’un ilçesi) olarak da bilinen Aşeb kalesidir. Daha sonra ise Culemerg, bölgenin merkezi olmuştur. Hakkâri ismi geniş bir bölge için, Culemerg ise bu bölgenin merkezi olan şimdiki Hakkâri kent merkezi için kullanılmıştır. Hakkâri ismi etimolojik olarak “her” ve “kari” kelimelerinden meydana gelmiştir. “Her”, hep anlamında; Kari ise “ebilmek, gücü yetmek” anlamına gelen “karîn” fiili kökünden olup “edebilenler, güçlü, kuvvetli” manasına gelmektedir. Cu-le-merg kelimesi de Cu (su arkı, kanal), le (de, da edatı) ve merg (çayır, mera) kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuş olup; su arklarının dolandığı mera anlamına gelmektedir.

HAKKARİ'NİN KONUMU
Hakkâri İli, Türkiye topraklarının 1/5’ini bünyesinde barındıran Doğu Anadolu Bölgesi’nin Hakkâri Bölümü’nde yer alır. Türkiye’nin güneydoğu ucunu oluşturan Hakkâri, Merkez, 3 ilçe (Yüksekova, Şemdinli, Çukurca), 4 belde, 136 köy ile 377 mezradan oluşmaktadır. İl, doğudan Türkiye-İran devlet sınırı ve güneyden Türkiye-Irak devlet sınırı ile çevrelenmiştir. İki ayrı devletle sınırı olan İlin, kuzeyinde Van ilinin Başkale ve Gürpınar ilçeleri, batısında Şı nak ilinin Beytüşşebap ve Uludere ilçeleri yer almaktadır. 42°,10' ve 44°,50' doğu boylamları ile 36°,57' ve 37°,48' kuzey enlemleri arasında yer alan Hakkâri, 7228 km2 yüzölçümüyle Türkiye topraklarının yaklaşık % 0,92'sini oluşturur. Genel karakteristiğini yüksek dağların belirlediği ilin denizden yüksekliği ortalama 1720 metredir. En yüksek dağı Cilo Dağı (4168 m) olan Hakkâri’de irili ufaklı birçok yüksek dağ bulunmaktadır. Bu dağların başlıcaları; Sandil (3811 m), Mordağ (3807 m), Karadağ (3765 m), Geverok (3356 m) ve Sümbül (3570 m) dağlarıdır. İlin toplam alanının büyük bir bölümünü kaplayan dağlar, il alanının %87,6’sına teka- bül etmektedir. Dağlardan sonra ikinci ağırlıklı yeryüzü şeklini % 10,3 ile platolar almaktadır. Dağlık kütleler arsında ve akarsu boylarında uzanan ovalar ise toplam il alanın % 2,1’ini oluşturmaktadırlar. Hakkâri İli denizlerden uzak ve yüksek dağlarla çevrili olması nedeniyle genel olarak karasal iklimin etkisi altındadır. Ancak güneyden gelen hava hareketlerinin etkisine giren kesimlerde sıcaklık ortalaması biraz yükselmekte ve güney kesimler kuzeye nazaran daha ılıman geçmektedir. Yer şekillerinin etkisiyle tam anlamıyla bir kara ikliminin hüküm sür- düğü Hakkâri’de yıllık ortalama sıcaklık 10oC, en soğuk ay olan Ocak ayı ortalaması; -4,9oC ve en sıcak ay ortalaması; Temmuz 24,8oC’dir.

Yağış değerlerine bakıldığında, yazların az yağışlı ve sıcak, kış aylarının ise daha yağışlı ve oldukça soğuk geçmekte olduğu görülmek- tedir. Oysa bahar aylarında yılın en fazla yağışı düşer ve hava sıcaklıkları ılık bir karakter gösterir. Yıllık normal ortalama yağışlı gün sayısı 84, yağış miktarı ise 789,4 mm olup en çok yağış Nisan (131,7 mm), en az yağış da Ağustos (1,9 mm) aylarında düşmektedir. Ayrıca yılda orta- lama 113,3 gün kar örtüsü görülmektedir. Bölgedeki nem ortalaması yıllık ortalama % 54, ortalama yerel basınç ise 827,5 hPa ’dır.
Hakkâri ili dağlık ve engebeli alanlardan oluşması nedeniyle, Zap Suyu hariç, İldeki akarsuların boyları genellikle kısa ve az su taşımaktadırlar. İlin en büyük akarsuyu sularını Dicle nehrine taşıyan ve İli kabaca kuzeyden güneye kat eden Zap Suyudur. İldeki doğal bitki örtüsü doğudan batıya, kuzeyden güneye hakim formasyon antropojen steptir. Orman formasyonunun bugünkü yayılış sahası ise İlin güney kesimlerinde ve kısmen de vadi ve dağların kuzey yamaçlarında kendini göstermektedir. Doğal olarak yetişen türler arasında meşe, huş, ardıç, titrek kavak ve menengiç türleri yer almaktadır.

HAKKÂRİ’DE TURİZM
Coğrafi Konum
Doğu Anadolu Bölgesi’nin Hakkâri Bölümünde yer alan ilimiz, doğudan Türkiye-İran devlet sınırı ve güneyden de Türkiye-Irak devlet sınırı ile çevrelenmiştir. İki ayrı devletle sınırı olan ilimizin kuzeyinde Van ilinin Başkale ve Gürpınar ilçeleri; batısında Şırnak ilinin Beytüşşebap ilçesi yer almaktadır. Hakkâri 42°,10’ ve 44°,50’ doğu boylamları ile 36°,57’ ve 37°,48’ kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. Hakkâri, 7228 km2 yüzölçümüyle Türkiye’nin güneydoğu ucunu oluşturmaktadır. Hakkâri, Merkez, 3 ilçe (Yüksekova, Şemdinli, Çukurca), 4 belde, 136 köy, 377 mez- radan oluşmaktadır. Yüksek dağların belirlediği ilimizin denizden yüksekliği ortalama 1720 met- redir. İlimizde Esendere Sınır Kapısı (Türkiye-İran) ve Üzümlü Sınırlı kapısı (Türkiye-Irak) olmak üzere iki adet sınır kapısı bulunmaktadır.