Antigone nedir?

Antigone: Oidipus'un kendi anası İokaste'den doğma kızı.

Antigone tragedya kahramanlarının en cana yakını, hayat hikâyesi bize en çok dokunanıdır. Davranışı, eylemiyle bugün bile çözümlenememiş bir toplum sorununu dile getirdiği içindir ki, çağdaş insanı derin derin etkileyen, sonsuzca düşündüren bir kişilik taşır.

Sophokles'le işlenmeye başlayan Antigone dramı canlılığını bugüne dek yitirmemiş ve Anouilh gibi Batının en seçkin tiyatro yazarlarına konu olmuş ve olmaktadır.

Kâhin Teiresias'ın açıklamalarından ne korkunç bir suç işlediğini anlayınca, Oidipus gözlerini kör ettikten sonra, Thebai'den ayrılır, yollara düşer. Yurdu da, oğulları da lanet okumuşlardır ona. Yalnız kız Antigone bahtsız kahramanı elinden tutup, ona hem destek, hem de kılavuz olur.

Kentten kente sürünüp dilenen babasıyla birlikte Attika'nın ilçesi Kolonos'a varır, orada halkı acındırmayı ve kral Theseus karşısında babasını savunmayı başarır. Böylece Oidipus'a bir sığınak bulup, onun öç perileri Erinys'lerden kurtularak rahat bir ölüme kavuşmasını sağlar.

Sophokles'in Oidipus Kolonos'ta" adlı bu tragedyasında Antigone'nin güçlü kişiliği belirmekte, ilerde ne korkusuz bir yürekle ne yaman bir eyleme girişeceği sezilmektedir.

Oidipus'un ölümünden sonra Antigone Thebai'ye döner. Thebai'de krallığı paylaşamayan kardeşleri Eteokles ile Polyneikes birbirlerine karşı amansız bir savaş açmışlardır.

Aiskhylos'un "Thebai'ye Karşı Yediler" tragedyasına konu olan bu savaşta iki düşman kardeş birbirleriyle dövüşürken can verirler.

Bu kez tahta çıkan Kreon Eteokles'in yurdunu savunurken öldüğü için kahraman sayılıp törenle gömülmesini, yurduna yabancıların yardımıyla saldıran Polyneikes'in de mezarsız kalarak, ölüsünün üstüne toprak serpmeyi bile yasaklandırarak böyle bir işe girişecek olanı ölümle cezalandıracağını bildirir. Sophokles'in ölümsüz "Antigone"sinin konusu işte budur.

Antigone Kreon'un bu emrine karşı gelir, kardeşini gömer ve eyleminin suç değil, tersine borç olduğunu ileri sürerek, yönetimine baş kaldırır, bununla da kalmaz, suç ve devlet yönetimi konularında yönetenin kendisiyle tartışmaya kalkışır.

Sophokles'in erişilmez bir başarıyla dile getirdiği bu tartışmadan bazı parçaları:

(M.E.B. Yayınları, Sebahattin Ali çevirisi) 

Antigone — Ben yaptığımı itiraf ediyorum, hiçbir şeyi inkâr etmiyorum.

Kreon — Bu işi yasak eden emrimi bilmiyor muydun?

Antigone —Biliyordum. Nasıl bilmem? Herkese ilan edildi.

Kreon — Demek buna rağmen benim emrime karşı gelmeye cüret ettin?

Antigone — Fakat bana bu emri veren Zeus değildi, Hades'te hüküm süren Dike de biz fanilere böyle bir nizam yüklememişti. Ve senin emirlerinde, insan sözlerini tanrıların yazılmamış, değişmez kanunlarından daha üstün yapacak bir kudret bulunduğunu zannetmiyorum. Çünkü bu kanunlar yalnız dün ve bugün yaşamıyorlar, bunlar ebediyen mer'idirler ve ne zamandan beri mevcut olduklarını bilen yoktur.

Kreon — Thebai'liler arasında bunu böyle gören yalnız sensin.

Antigone — Hepsi böyle görüyorlar, fakat korkudan dillerini tutuyorlar.

Kreon — Bunlardan ayrı düşündüğün için utanmıyor musun?

Antigone — Öz kardeşime saygı göstermekte utanacak ne var?

Krneon — Onunla dövüşüp ölen de bir kardeşin değil miydi?

Antigone — Aynı ananın ve aynı babanın oğluydu.

Kreon — Ötekine karşı alâka göstermekle buna karşı günaha girmiyor musun

Antigone — Mezarında yatan ölü böyle hüküm vermeyecektir.

Kreon —Fakat sen bir günahkâra karşı aynı hürmeti gösteriyorsun.

Antigone — Onunla beraber ölen bir kardeşti, bir köle değil.

Kreon — Birinin koruduğu bu memleketi öbürü harap ediyordu.

Antigone — Olsun, Hades ikisi için de aynı mezar hakkını tanır.

Kreon — Ama orada da İyi odam, kötü adamla müsavi muamele görmeyi istemez.

Antigone — Ölüm diyarında da böyle bir kaide olduğunu bana kim söyleyebilir?

Kreon — Düşmanımız, bizim İçin hiçbir zaman, hatta ölümünden sonra bile, dost değildir.

Antigone — Ben dünyaya kin değil, sevgi paylaşmaya geldim.

Devletin baskısına karşı kişi özgürlüğünü savunan Antigone sonunda tam bir zafer kazanır. Gerçi Kreon ceza olarak onu kayalıklara diri diri kapatır, ama Kreon'un oğlu ve Antigone'nin nişanlısı Haimon babasını sert sözlerle kınadıktan sonra, nişanlısını kurtarmaya koşar, Antigone'nin kendini asmış olduğunu görünce, kederinden Haimon da canına kıyar. Anası Eurydike buna dayanamaz, kendini öldürür. Devlet yasağında ve cezasında kayıtsız, şartsız, sertliği simgeleyen Kreon artık yıkılmış, çökmüş bir adamdır.