Adnan Menderes Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Suat Ateşlier sosyal medya hesabından Adamkayalar'daki son tahribatı gündeme getiriken, Frig alfabesiyle yazılan en uzun yazıt olan Soğukçam Yazıtının tahrip edildiği anlaşıldi. Son zamanlarda tahrib edilen kültürel mirası listesi endişe verici.

Mersin'in Erdemli ilçesinde Şeytan Deresi Vadisi sırtlarındaki Adamkayalar'daki defineci tahribatı her geçen gün artıyor. Adamkalar oldum olası definecilerden yana sıkıntı yaşanan bir alan.

Son tahribatı gündeme getiren isim, Adnan Menderes Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Suat Ateşlier oldu. 

Prof. Dr. Suat Ateşlier, sosyal medya hesabından tahribatın resmi ile birlikte “Mersin’de halk arasında Adamkayalar diye bilinen ana kayaya oyulu mezar stelleri de Luwi Anıtı ile aynı kaderi paylaşmış. Önce eldekini iyi korumak lazım. Ören yerlerini peşlerinden kovalayan var gibi kazmalar ile çalakaşık kazmanın arkeolojiye bir faydası olmaz.” mesajını paylaştı.

Ateşlier bir diğer mesajında “Kazılara destekler veriliyor, turizm deniliyor, Göbeklitepe Yılı ilan ediliyor, tamam güzel ama madem arkeolojik eserler bu ülkenin değeri, o zaman bunlara zarar verenlere çoook ağır cezalar verilmeli.” dedi.

Adamkayalar yıllardır definecilerce tehdit ediliyor ve korunması için sürekli resmi başvurular yapılıyor.

Yaklaşık 10 yıldır Adamkayalar’ın korunmasıyla ilgili projeler gündemde ancak gözle görünür tedbir söz konusu değil.

Soğukçam Yazıtı da tahrip edilmiş

Prof. Dr. Suat Ateşlier'in gönderisine yorum yapan arkeolog A. Erdem Şentürk ise daha kötü bir gelişmeye dikkat çekti: "Çok üzen bir başka haber de Bolu Göynük’ten. Parçalanmış, Frig alfabesi ile yazılmış en uzun yazıt... Yakın zamanda belediyeyi aradım, tam tahribat tarihini teyit edemedim. Geçen yıl içinde tahrip edilmiş. Medyada tek kelime haber yok"

Soğukçam Yazıtı aslında definecilerin ard arda yok ettiği Frig anıtlarının son halkası. Son yıllarda Frig anıtlarının bulunduğu mekanları hedef seçen definecilerin yaptığı tahribatlar aylar önce Hürriyet'te şu şekilde sıralanmıştı: 

Frig anıtları ard arda yok ediliyor..

Afyon ve çevresindeki binlerce yıllık Frig anıtları keski, matkap, asit ve dinamitle yok ediliyor. Bir Anadolu uygarlığı olan Friglerin eserleri yok edilerek kültürel miras katliamı hız kesmeden devam ediyor.

Küçük Kapıkaya

Afyon’un İhsaniye ilçesine bağlı Döğer kasabası ile Leğen Köyü arasında bulunan Küçük Kapıkaya anıtı içinde mezar arayan defineciler dinamitle anıtın bir kısmını uçurdu. Kibele rölyefinin yanına matkapla delik açıp gizli bölme aradılar. Bunların ardından yakın geçmişte keskili matkapla tamamen kazındı. Yaklaşık 2600 yıllık dini anıt Anadolu’nun ortak simgesi, bereket tanrıçası Kibele’nin erken dönem nadir tasvirlerinden biriydi.

Büyük Kapıkaya

Afyon’un İhsaniye ilçesine bağlı Üçlerkayası Köyü yakınlarında bulunan Büyük Kapıkaya anıtındaki Kibele rölyefi tamamen kazındı. Matkapla rölyefin ayak bölümüne derin yarıklar açıldı. Antik at arabası yolunun yanına yerleştirilmiş, türünün nadide örneği yol tapınağı yaklaşık 2700 yıllıktı. Yekpare kayanın yüzeyine geometrik desenler işlenmiş ve Kibele rölyefi yapılmıştı. Kültür turizminde önemli olan Frig Yolu parkurunun en önemli anıtlarından biriydi.

Afyon’un İhsaniye ilçesine bağlı Ayazin Köyü’nün girişinde yer alan Ayazin Aslanlı Mezarda ise, giriş kapısının üstünde büyük Medusa, iki yanında aslan, üstteki bölümde küçük bir Medusa figürü bulunuyordu. Medusa’lar keskiyle yok edildi. Mezar odasının kapısının iç yüzeyinin iki yanındaki Romalı giysili kadın ve erkek figürleri matkapla, kapının iç yüzeyinin üstündeki Medusa figürü keskiyle ortadan kaldırıldı. Frig sanatının Roma döneminde de devam ettiğini gösteren 1800 yıllık aile mezarı ince işçiliği ile sıradışı bir eserdi.

Aslankaya

Afyon’da Frig yaylaları olarak bilinen bölgede yer alan Aslankaya’nın, 1995 yılında yüzeyi dinamitlenmişti, yakın zamanda ise matkapla delindi. Rölyefin bacak bölgesinde derin bir delik oluştu ve kabartma kazındı. 20 metre yüksekliğindeki Frig anıtı 2600 yıllık. Açılmış bir kapının ardında, yanında iki aslan bulunan Tanrıça Kibele görülüyordu.

Yılantaş

Afyon’un İhsaniye ilçesine bağlı Kayıhan kasabasındaki Göynüş Vadisi Örenyeri’nde bulunan Yılantaş’taki yazıt, dinamitlenerek parçalandı. Failler, yazıtın yakınlarındaki bir taşın üstüne “Vur dumana, gel imana, be Üskül” yazdı.

En Batıdaki Hiti Anıtı Suratkaya da Can Çekişiyor

Ege bölgesindeki defineci tahribatının kurbanları arasında bir de Hitit Anıtı var.

Varol Aydın adlı kullanıcının sosyal medyadan verdiği bilgilere göre;  "Hititlerin Anadolu'nun en batısındaki izleri Latmos (Beşparmak) Dağı'nda yandan bakınca insan yüzünü andıran büyük bir kaya kütlesinin üzerindeki Luvi hiyeroglifleri ile yazılmış yazıtlardır. Yaklaşık 3300 yıldır varlığını sürdüren hiyerogliflerde "Mira Ülkesi", "Büyük Prens" ve "Kuwalaya" ifadeleri okunabilmiştir. Latmos'ta yirmi yıldan fazla çalışan arkeolog Anneliese Peschlow-Bindokat tarafından sınır belirleme yeri olarak tanımlanan Suratkaya ve yazıtlar bugünlerde definecilerin tehdidi altında yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Kayanın ve yazıtların hemen yakınında defineciler tarafından açılmış kazı çukurları mevcut, kayanın üzerindeki taş plakalar da yer yer dökülmüş durumda. Latmos'un bu ücra köşesine kadar gelip yazıtların hemen yanına harfler kazıyan vandallar da tehdidin bir başka unsuru. Korkarım ki çağdaşı Karabel Anıtı'nın matkaplarla yok edildiği gibi Suratkaya Yazıtları da yok olup gidecekler definecilere karşı çok ağır yaptırımlar uygulanmazsa"

Son zamanlarda yok edilen anıtlar

Varol Aydın adlı sosyal medya kullanıcısı daha öneki bir yazısında ise tahrip edilen anıtlara şöyle dikkat çekmişti:

"Batı Anadolu'daki en eski kültürel miraslardan biri olan 3200 yıllık Karabel Hitit Anıtı defineciler tarafından vahşice parçalanmış. Ne yazık ki bu vandallık ilk ve tek olmadığı gibi son da olmayacak, gezdiğimiz ve gördüğümüz hemen her yerde bu yıkımın izleriyle karşılaşıyoruz. Geçmişten bize kalan kültürel miraslara karşı son yıllarda acımasızca bir saldırı var, insan bunu sadece define bulma ve kolay para kazanma eylemi olarak göremiyor, sanki kasıtlı ve gözü kara bir yok etme girişimi bunlar. Bu topraklar binlerce yıllık kültürel zenginlik ve miras bırakmış bugünlere, geçmişsiz ve kimliksiz bir geleceğimiz olmaması için bunların acımasızca yok edilmelerini engellemek gerekli, Bugün ve gelecekte temelleri sağlam bir toplum olabilmemiz için yaşadığımız bu topraklarda doğaya da kültürel miraslarımıza da sahip çıkmalı ve korumalıyız.

Kavaklı Oda Mezarı Karaağaç Kalesi Alabanda Balatçık Mezarlığı Arapapıştı Kaya Mezarı Tulum Kalesi Dereköy Kulesi Osmaniye Asar Tepe Laletepe Tümülüsü Milet - Didim Kutsal Yolu Çataltepe Nektopolü Güzeltepe Nekropolü Alabanda Kulesi