Rusya'nın Sibirya bölgesinde Altay Dağları eteklerinde bulunan Denisova Mağarası’na 100 kilometre mesafedeki Chagyrskaya ve Okladnikov Mağaraları’nda yaklaşık 54 bin yıl önce yaşayan Neandertallerin genleri inceledi. Genlerden iki tanesinin baba ve kız olduğu anlaşılan aynı aileye ait olduğu tespit edildi.

Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü‘nden araştırmacılar tarafından yönetilen uluslararası bir ekip, Sibirya’daki uzak bir Neandertal topluluğundan on üç bireyin genomunu sıralamayı başardılar. Çalışmanın sonucunda bir baba ve genç kız eşleşmesi gerçekleşti. Böylece, ilk defa bir Neandertal ailesine ulaşılmış oldu.

İlk Neandertal taslak genomu 210 yılında Enstitü tarafından yayınlandı. O günden bu yana araştırmacılar Avrasya’daki 14 farklı arkeolojik alandan 18 genom daha sıralamayı başardılar.

Neandertallerin sosyal yapısını keşfetmek için araştırmacılar, dikkatlerini, ünlü Denisova Mağarası’ndaki Denisovan hominin kalıntılarının keşfi de dahil olmak üzere, daha önce antik DNA araştırmaları için çok verimli olan bir bölge olan güney Sibirya’ya çevirdiler. Bu bölgede yapılan çalışmalar sırasında Denisovalı bir babaya ve Neandertal annesine sahip bir çocuğun bulunması, Neandertallerin ve Denisovalıların yüz binlerce yıldır bu bölgede bulunduğunu ve Neandertallerin ve Denisovalıların birbirleriyle etkileşime girdikleri bilgisine ulaşılmasını sağladı.

Yeni çalışmada, araştırmacılar Denisova Mağarası’na 100 kilometre mesafedeki Chagyrskaya ve Okladnikov Mağaraları’ndaki Neandertal kalıntılarına odaklandılar. Neandertaller yaklaşık 54.000 yıl önce bu bölgeleri işgal ettiler ve potansiyel olarak çağdaş birçok Neandertal kalıntısı birikintilerinden kurtarıldı.

Araştırmacılar, 17 Neandertal kalıntısından DNA’yı başarıyla aldılar – tek bir çalışmada şimdiye kadar sıralanan en fazla sayıda Neandertal kalıntısı oldu.

Chagyrskaya Mağarası, son 14 yılda Rusya Bilimler Akademisi Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü’nden araştırmacılar tarafından kazılmıştır. Birkaç yüz bin taş alet ve hayvan kemiğinin yanı sıra, bu fosil insanların sadece bölgede değil, dünyada da en büyük topluluklarından biri olan Neandertallerin 80’den fazla kemik ve diş parçasını da ele geçirdiler.

Chagyrskaya ve Okladnikov’daki Neandertaller, mağaraların göz ardı ettiği nehir vadilerinden göç eden dağ keçisi, at, bizon ve diğer hayvanları avladılar. Onlarca kilometre ötedeki taş aletleri için hammadde topladılar ve aynı hammaddenin hem Chagyrskaya hem de Okladnikov Mağaraları’nda ortaya çıkması, bu bölgelerde yaşayan grupların yakından bağlantılı olduğu genetik verilerini de destekliyor.

Denisova mağarasından bir ayak parmağı fosili üzerinde yapılan önceki çalışmalar, Neandertallerin Altay dağlarında da yaklaşık 120.000 yıl önce yaşadığını gösterdi. Ancak genetik veriler, Chagyrskaya ve Okladnikov Mağaraları’ndaki Neandertallerin bu önceki grupların torunları olmadığını, ancak Avrupa Neandertalleriyle daha yakından ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu aynı zamanda arkeolojik materyal tarafından da desteklenmektedir. Chagyrskaya Mağarası’ndaki taş aletler, Almanya ve Doğu Avrupa’dan bilinen Micoquian kültürüne en çok benzemektedir.

17 kalıntı 13 Neandertal bireyinden geldi – 8’i yetişkin ve 5’i çocuk ve genç ergenler olmak üzere 7 erkek ve 6 kadın. Mitokondriyal DNA’larında, araştırmacılar bireyler arasında paylaşılan birkaç sözde heteroplazmi buldular. Heteroplazmiler, sadece az sayıda nesil boyunca devam eden özel bir genetik varyant türüdür.

Bu kalıntılar arasında Neandertal bir baba ve genç kızının kalıntıları da vardı. Araştırmacılar ayrıca bir çift ikinci derece akraba buldular: genç bir erkek ve yetişkin bir kadın, belki de bir kuzen, teyze veya büyükanne. Heteroplazmilerin ve ilgili bireylerin birleşimi, Chagyrskaya Mağarası’ndaki Neandertallerin yaklaşık olarak aynı zamanda yaşamış ve ölmüş olması gerektiğini güçlü bir şekilde göstermektedir. “Aynı anda yaşıyor olmaları çok heyecan verici. Bu, muhtemelen aynı sosyal topluluktan geldikleri anlamına gelir. Böylece, ilk kez, bir Neandertal topluluğunun sosyal organizasyonunu incelemek için genetiği kullanabiliriz, “diyor bu çalışmanın ilk yazarı Laurits Skov.

Bir başka çarpıcı bulgu, bu Neandertal topluluğundaki son derece düşük genetik çeşitliliktir ve 10 ila 20 kişilik bir grup büyüklüğü ile tutarlıdır. Bu, herhangi bir antik veya günümüz insan topluluğu için kaydedilenlerden çok daha düşüktür ve nesli tükenmenin eşiğinde nesli tükenmekte olan türlerin grup boyutlarına daha benzer.

Bununla birlikte, Neandertaller tamamen izole topluluklarda yaşamıyorlardı. Babadan oğula miras kalan Y-kromozomundaki genetik çeşitliliği, annelerden miras kalan mitokondriyal DNA çeşitliliği ile karşılaştırarak, araştırmacılar şu soruyu cevaplayabilirler: Topluluklar arasında hareket eden erkekler mi yoksa kadınlar mıydı? Mitokondriyal genetik çeşitliliğin Y kromozom çeşitliliğinden çok daha yüksek olduğunu buldular, bu da bu Neandertal topluluklarının öncelikle kadın göçü ile bağlantılı olduğunu gösteriyor. Denisova Mağarası’na yakınlığına rağmen, bu göçlerin Denisovalıları içerdiği görülmemektedir – araştırmacılar, bu bireylerin yaşamasından önceki son 20.000 yıl içinde Chagyrskaya Neandertallerinde Denisovan gen akışına dair hiçbir kanıt bulamamışlardır.

“Çalışmamız, bir Neandertal topluluğunun neye benzemiş olabileceğine dair somut bir resim sunuyor” diyor çalışmanın son yazarı Benjamin Peter. “Neandertallerin bana çok daha insani görünmesini sağlıyor.”

Kaynak: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology 

Çeviri: Arkeonews.com