Tiyatro ve sinema sanatçısı, yazar...

Topçu Binbaşı Mustafa Sabri Bey ile Nöber Hanım'ın oğlu olan sanatçı, kimi kaynaklara göre 1914, kimine göre ise 1915'in 7 Ocak tarihinde dünyaya geldi.

Sanatçı, Üsküdar Sokullu Mehmet Paşa İlkokulu'nu bitirdiği 1926'da babasını kaybetti. Ardından ortaöğrenimine Darüşşafaka Lisesi'nde devam etti.

Henüz Darüşşafaka'dayken 1930'da tiyatro çalışmalarına başlayan Devrim, 1932'de Üsküdar'da, arkadaşlarıyla kurduğu Gençler Mahfili'nde tiyatroya devam etti.

Usta sanatçı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne başladı ancak 3. sınıfta okuldan ayrıldı. Bakırköy Halkevine giren Devrim bir yandan eğitim alırken diğer yandan sahneye çıkmaya başladı.

İhsan Devrim, 1951'de İstanbul Şehir Tiyatrolarına girerek, Muhsin Ertuğrul'un da aralarında bulunduğu önemli sanatçılarla aynı sahneyi paylaştı.

- 1930'lu yıllarda edebiyata ilgisi başladı

Aynı zamanda, edebiyata ve yazmaya da ilgisi olan sanatçı, lise yıllarında hikayeler kaleme almaya başladı. Öykü, deneme ve şiirleri Varlık ve Yücel'de; 1936'da çıkardığı Gündüz dergileri ise Hakimiyet-i Milliye gazetesinde yayımlandı.

Devrim, edebiyata merakını, bir röportajında şu sözlerle dile getirmişti:

"1930'lu yıllarda edebiyata merak saldım. O yıllarda Resimli Ay diye bir mecmua çıkıyordu. Bir de Küçük Hikayeler Koleksiyonu adlı yine bir ilave mecmua yayımlanıyordu. Bunlar, bir hikaye müsabakası açtı. Yedinci sınıftayım. Benim Darüşşafaka'daki numaram 918, bir de yanımda arkadaşım var: 919 Rüştü. İki hikaye yazmışım, ikisini de müsabakaya sokmak istiyorum. Bir hikayemi Rüştü'nün adına soktum ve o hikaye müsabakayı kazandı. Resimli Ay Matbaası Rüştü'ye on, on beş cilt kitap ve mecmua hediye etti. Yarışmayı kazandıktan sonra Varlık dergisine abone oldum, hikayelerim Varlık'ta çıkmaya başladı. 1934 senesinde imzam iyice meşhur olmuştu, Sait Faik, İhsan Devrim ve Ümran Nazif…"

- Öyküleri birçok yabancı dile çevrildi

Kendi ismi dışında İhsan Naim, İhsan Aygün, Enis Bülent Yedek, Aşık Devrim, Öksüz Memet imzalarını da kullanan Devrim'in çeşitli gazete ve dergilerde "Manzumelerim" dediği, şiirlerini yayımladı. Öykülerinin bir bölümü Rusça, Yunanca ve Fransızca'ya çevrildi. "Bir Martı Gibi" adlı şiiri Mustafa Şükrü, "Gözü Bende Kaldı" şiiri Bora Ayanoğlu tarafından bestelendi.

Sanatçı, 1943'te Salah Birsel ve Burhan Arpad ile ABC Kitabevini, 1944'te ise Devrim Kitabevini kurdu.

Yayımladığı bir eserin yasaklanması sonucu, yayınevi kapatılan Devrim, bir röportajında bu konu hakkında "1938'de hukuk fakültesindeyim. Üç arkadaş, ABC Kitapevi'ni açtık: Hikayeci ve gazeteci Burhan Arpad, şair Salah Birsel ve ben… Daha sonra Burhan ve ben ayrıldık. ABC Kitapevi'nin karşısında bir kasap vardı. O dükkanı kiraladım ve Devrim Kitapevi'ni açtım. Devrim Kitapevi uzun yıllar devam ederdi fakat Rıfat Ilgaz'ın 'Sınıf' kitabını ben bastım." ifadelerini kullandı.

- Arkadaşı Turhan Göker, İhsan Devrim'in adına Şehir Tiyatroları'na başvurdu

Devrim, 1940'ta eşi İlhan hanımla evlendi. 1951'de oyuncu olarak başladığı İstanbul Şehir Tiyatrolarında bir dönem yöneticilik de yaptı ve 1973'te emekli oldu.

Usta sanatçı, Şehir Tiyatrolarına başlama hikayesini anlattığı bir açıklamasında, şu ifadelere yer vermişti:

"Evlendim, Bakırköy'e yerleştim. Bakırköy Halkevi'nde çalışmaya başladım. Tam amatör bir tiyatroculuk hayatımız vardı. İyi bir oyuncu olan Turhan Göker de halkevinde bizimle çalışıyordu. Aynı zamanda Şehir Tiyatrosunda da vazifeliydi. Israrla benim Şehir Tiyatrolarına müracaat etmemi istiyordu: 1950 veya 1951 yıllarında Şehir Tiyatrolarından bir mektup aldım. Tepebaşı'ndaki Şehir Tiyatrolarında Yönetmen Mahmut Moralı'yı görmem isteniyordu. Meğer Turhan Göker benim adıma Şehir Tiyatrolarına müracaatta bulunmuş."

- "Seyircinin beğenisine layık olmaya çalıştım"

Tiyatronun yanı sıra sinema çalışmalarına da katılan İhsan Devrim, 30 kadar sinema filminde de rol aldı.

"Yuva", "Belene", "Dönemeç", "Süper Baba", "Yeni Hayat", "Zeybek Ateşi" ve "Baba Evi" gibi televizyon dizi ve filmlerinde oynayan Devrim, "Süper Baba" dizisindeki Yakup Dede karakteriyle hafızalarda yer etti.

Oynadığı Sürmeneli Yakup dede rolünün kendisini en fazla heyecanlandıran rol olduğunu söyleyen Devrim, "Dizi beş sene devam etti. Onun arkasından 'Baba Evi' geldi. Seyirci beni beğendi. Ben de o beğeniye layık olmaya çalıştım." ifadelerini kullanmıştı.

"Evimiz", "Hatıralar" ve "Yemen Türküsü" adlı yayımlanmış üç kitabı da bulunan usta sanatçı, 6 Ocak 2010'da hayatını kaybederek,i Rumelihisarı Aşiyan mezarlığı'na defnedildi.

Derleyen: Saadet Firdevs Aparı - aa