9 Mart günü tarihte olan olayların bazıları...

9 Mart

Erzurum'un Çat ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu (1918)
Rize'nin Çayeli ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu (1918)

1764- Padişah III. Mustafa tarafından yaptırılan Laleli Camisi ibadete açıldı.

1788- NGC 2841 çubuksuz sarmal gökadası bulundu.

1796- Napolyon Bonapart ile Josephine evlendi.

1814- Napolyon Ordularının sürekli yenilgiye uğrayıp geri çekildikleri bir dönemde, Viyana Kongresi toplandı.

1842- Giuseppe Verdi'nin üçüncü opera eseri Nabucco ilk kez Milano'da sahnelendi.

1897- İranlı aktivist ve düşünür Cemaleddin Efganî, vefat etti. (d. 1838)

1908- İtalyan futbol kulübü, FC Internazionale Milano kuruldu.

1913- Adapazarı İslam Ticaret Bankası kuruldu. (31 Mart 1937 tarihinde unvanı Türk Ticaret Bankası A.Ş. olarak değiştirilmiştir.)

1923- Sovyet lideri Lenin, geçirdiği felç sonucunda konuşma yeteneğini kaybetti.

1929- İstanbul'da Matbaacılık Mektebi açıldı.

1930- Atatürk, Antalya Müzesi'ni gezdikten sonra, Aspendos'ta incelemelerde bulundu.

1935- Hitler, yeni bir hava kuvvetleri oluşturacağını ilan etti.

1943- Şükrü Saracoğlu'nun Başbakanlığındaki 13. Türkiye Hükûmeti istifa etti ve yine Şükrü Saracoğlu Başbakanlığında 14. Türkiye Hükûmeti kuruldu.

1952- Amerika Birleşik Devletleri'ni Türk modası sardı. Amerikan moda dergileri, İstanbul Sarısı, Türk Kırmızısı, Helva Beji, Fes Rengi gibi renklerden geçilmez oldu. Bir firma, Harem adı altında kozmetikler piyasaya sürdü.

1954- Gazeteciler Cemiyeti ve Gazeteciler Sendikası; Meclis'te yaptığı bir konuşmada Yazı İşleri Müdürleri için "baldırı çıplak" tabirini kullanan DP İzmir Milletvekili Halil Özyörük'ü, Meclis'e ve DP Genel Başkanlığı'na çektikleri bir telgrafla protesto ettiler.

1954- Yayın yoluyla suç işleyenlere ağır cezalar getiren yasa, Meclis'ten çıktı.

1955- Erzurum 9. Kolordu Komutanlığı 2 Numaralı Askeri Mahkemesi'nce, idama mahkûm edilen Sovyet casusları, İvan Adamidi ve Nikola Antonov asıldı.

1956- Ali Sami Yen Stadyumu, Galatasaray'a devredildi.

1956- İranlı dil bilgini Ali Ekber Dihhoda, vefat etti. (d. 1879)

1956- Kıbrıs Rum toplumunun lideri Başpiskopos Makarios, İngiltere tarafından Seyşel Adaları'na sürgüne gönderildi. Adanın İngiliz Genel Valisi John Harding, Makarios'un, terörizmi aktif olarak desteklediği için sürgün edildiğini açıkladı.

1957- Türkiye'nin ilk kadın doktor subayı Sema Aran, teğmen rütbesiyle göreve başladı.

1959- Kıbrıs'ı Yunanistan'a bağlamak amacıyla kurulmuş olan EOKA, İngiltere'nin önerisini kabul etti; Georgios Grivas çekildi.

1961- Cemal Gürsel, Alman gazetecilerin, "Parlamento teklif ederse Cumhurbaşkanlığını kabul edecek misiniz?" sorusuna, "Parlamento değil, millet teklif ederse hizmete hazırım" dedi.

1965- Zonguldak Kömür İşletmeleri direnişinde Satılmış Tepe ve Mehmet Çandar adlı işçiler öldürüldü. Zonguldak Kozlu'daki Ereğli Kömür İşletmesi'nde çalışan maden işçileri, Türk-İş ve Hükûmetin kanunsuz saymasına rağmen greve gittiler. Grevci maden işçileri çalışmak isteyen işçilerin yer altına inmesini engellediler.

1965- Türk bestekâr Ömer Altuğ, vefat etti. (d. 1907)

1967- Gazeteci, yazar Vala Nureddin (Va-Nü), 66 yaşında İstanbul'da öldü  (d. 1901.

1967- Gölcük Tersanesi'nde ''Berk'' adlı refakat firkateyninin yapımına başlandı.

1971- 19 Adalet Partili, Süleyman Demirel'in çekilmesi için bir muhtıra hazırladı.

1971- Başsavcılık, Millî Nizam Partisi'nin (MNP) kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.

1971- Güvenlik kuvvetlerinin denetimi altındaki ODTÜ'de Mütevelli Heyeti'nin Akademik Konseyi feshetmesi üzerine Rektör Erdal İnönü, görevinden istifa etti.

1971- Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından, başarısız bir askeri darbe teşebbüsü yapıldı.

1974- İşverenlerin, SSK'ya 1,5 milyar lira borcu olduğu açıklandı.

1983- Belgrad saldırısı: Türkiye'nin Belgrad Büyükelçisi Galip Balkar, iki saldırgan tarafından yaralandı. Büyükelçi iki gün sonra öldü. Saldırıyı Ermeni Soykırımının Adalet Komandoları ve ASALA örgütü üstlendi.

1984- Turgut Özal, Türk Ceza Kanunu'nda siyasi suç olmadığını söyledi.

1986- Muzır Neşriyat Yasası'na ilişkin suçlamaları yanıtlayan Başbakan Turgut Özal, "Bu yasaya muzır diyen muzırdır" dedi.

1991- Basın işkolunda kriz: Asil Nadir hakkında İngiltere'de açılan soruşturma nedeniyle; Kıbrıslı iş adamının sahip olduğu Günaydın gazetesi'nde, 350'den fazla kişinin işine son verildi. Güneş gazetesi'nde, 188 kadrolu ve 350 kadrosuz çalışanın gazeteyle ilişkisi kesildi. Gelişim yayınları, 400 olan çalışan sayısını, 300'e indirdi. Tercüman gazetesi de, çalışanların maaşlarını ve ikramiyelerini ödeyemedi.

1992- Türk savaş uçakları, Kuzey Irak'taki iki PKK kampını bombaladı.

1994- Amerikalı yazar ve şair Charles Bukowski, öldü. (d. 1920)

1995- TBMM Mal Varlığını Araştırma Komisyonunun Almanya'da bulduğu belgeler, RP'li Süleyman Mercümek'in Türkiye'de yönettiği paranın toplam 17 milyon mark olduğunu ve bu paraların akıbetinin bilinmediğini ortaya koydu.

1996- 1990 yılında öldürülen gazeteci Çetin Emeç'i vurduğu belirlenen İslami Hareket Örgütü'nün ''tim sorumlusu'' İrfan Çağırıcı, İstanbul'da yakalandı.

2001- Türk balesinin kurucusu Edris Stannus (Dame Ninette de Valois), İngiltere'de 104 yaşında öldü.

2003- Siirt'te yapılan milletvekili yenileme seçimlerinde üç milletvekilliğini alan, iktidardaki AK Parti'nin Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan da parlamentoya girdi.

2007- İsviçre'de, Ermeni çevrelerinin ''soykırım'' iddiasının inkarın suç sayan yasayı ihlal ettiği gerekçesiyle yargılanan İşçi Partisi lideri Doğu Perinçek, Lozan Mahkemesince 9 bin İsviçre frangı para cezasına çarptırıldı. Bu ceza, mahkemece iki yıl tecil edildi.

2018- Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu Ercan Yazgan, tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.

2019- Japonya'da yaşayan 116 yaşındaki Kane Tanaka, Guinness Dünya Rekorları tarafından dünyanın en yaşlı kişisi seçildi.

2020- Eski bakanlardan Şevket Kazan, Ankara'da tedavi gördüğü hastanede 86 yaşında hayatını kaybetti

2024- Tiyatro ve sinema oyuncusu Kayhan Yıldızoğlu 91 yaşında vefat etti. ( d. 26 Aralık 1933 İstanbul Yeşilköy)