İsrail’in 10 Eylül’de Sana ve Cevf kentlerine düzenlediği hava saldırılarında, Yemen’in en önemli kültürel varlıklarından biri olan Yemen Ulusal Müzesi ağır hasar gördü. 75 binden fazla esere ev sahipliği yapan müzenin camları kırıldı, tavanları ve arka cephesi şarapnel isabetiyle büyük zarar aldı. UNESCO’ya yapılan yardım çağrısı, hem Yemen ulusal kimliğini hem de insanlığın ortak mirasını koruma çabalarının aciliyetini bir kez daha gündeme taşıdı.

Saldırının Boyutu ve Kültürel Kayıp
10 Eylül 2025’te İsrail tarafından gerçekleştirilen hava saldırıları, Yemen’in başkenti Sana ve Cevf kentlerinde büyük yıkıma yol açtı. Resmi açıklamalara göre saldırılarda 46 kişi hayatını kaybetti, 165 kişi yaralandı. Bu saldırılar yalnızca sivil can kayıplarına değil, Yemen’in kültürel varlıklarının da ciddi şekilde zarar görmesine neden oldu. En büyük tahribat, 1971 yılında kurulan ve Yemen’in kadim tarihini temsil eden Yemen Ulusal Müzesi’nde yaşandı. Müze, Yemen’in en büyük arkeolojik ve etnografik koleksiyonunu barındırmasıyla ülkenin kültürel hafızasında merkezi bir konuma sahipti.

Müzenin Önemi ve Koleksiyonun Kapsamı
Yemen Ulusal Müzesi, yaklaşık 75 bin eserden oluşan geniş bir koleksiyona ev sahipliği yapıyor. Müzede milattan önce 1. binyıla kadar uzanan yazıtlar, arkeolojik eserler ve heykeller yer alıyor. Koleksiyonun en değerli parçaları arasında MÖ 5. ve 6. yüzyıllara tarihlenen Ma’ad Karib heykeli ve Saba, Himyar, Ma’in, Hadramevt krallıklarına ait taş yazıtlar bulunuyor. Müzenin ikinci katı, Yemen’in antik krallıklarına ait arkeolojik buluntuları sergileyerek ülkenin tarihsel kimliğine ışık tutuyor. Ayrıca müze, Yemen’deki mumya geleneğine dair nadir örnekleri koruyan özel bir bölüme de sahip. Ancak bu eserlerin bir kısmının uzun süreli kapalı kalma ve bakımsızlık nedeniyle bozulduğu biliniyor.

UNESCO ve Kültürel Miras Çağrısı
Husi yönetimine bağlı Kültür Bakanlığı, saldırı sonrası yaptığı açıklamada UNESCO’ya acil yardım çağrısı yaptı. Açıklamada, müzenin ulusal kimliğin en önemli sembollerinden biri olduğu ve insanlığın ortak mirasının korunması için uluslararası desteğin şart olduğu vurgulandı. Yemen Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürü Ibad el-Hayal, saldırının müzeye verdiği zararı detaylandırarak, camların patladığını, tavanların çöktüğünü ve arka cephenin şarapnel isabetiyle ciddi biçimde tahrip olduğunu belirtti. Nadir eserlerin ne ölçüde zarar gördüğünün ise henüz tespit edilemediğini açıkladı.

İnsanlığın Ortak Sorumluluğu
Uzmanlar, bu saldırının yalnızca Yemen’in değil tüm insanlığın kültürel mirasına yapılmış bir saldırı olduğunu vurguluyor. Tarihi eserlerin kaybı, sadece bir ulusun değil, arkeoloji, tarih ve kültürel çalışmalar açısından tüm dünyayı ilgilendiren geri dönüşsüz bir kayıp anlamına geliyor. Uluslararası kamuoyunun bu tür kültürel yıkımlara karşı daha güçlü önlemler alması gerektiği, araştırmacıların ve kültürel miras savunucularının ortak görüşü olarak öne çıkıyor.

AA Mohammed Hamoud, Gülşen Topçu