Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından yürütülen çevre düzenlemesi projesi, Afganistan’ın Gazni kentindeki Gazneli Sultan Mahmud Türbesi’ni yeniden bölgenin önemli kültürel odak noktalarından biri hâline getirdi. Modern peyzaj uygulamaları, sürdürülebilir enerji sistemi ve mimari koruma önlemleriyle türbe, hem Afganistan’ın kültürel mirasının korunmasına hem de Türkiye–Afganistan ilişkilerinin güçlenmesine katkı sunuyor.

Tarihsel Mirasın Modern Yaklaşımla Yeniden İşlevlendirilmesi
Afganistan’ın Gazni kentinde yer alan Gazneli Sultan Mahmud Türbesi, Türk-İslam tarihinin kurucu figürlerinden birine ait olması nedeniyle ülkenin en önemli kültürel miras alanlarından biri olarak kabul edilir. Son yıllarda savaş, bakım eksikliği ve çevresel koşullar nedeniyle yıpranan türbe çevresi, TİKA’nın kapsamlı bir restorasyon ve çevre düzenlemesi projesiyle yeniden işlevsel ve estetik bir kimlik kazandı. Projenin tanıtımı için düzenlenen programa Türkiye’nin ve Afganistan’ın farklı kurumlarından temsilciler, akademisyenler ve yerel yöneticiler katıldı. Proje, yalnızca fiziki mekânı yenilemekle kalmayıp türbenin kültürel anlamını daha görünür hâle getirmeyi de hedefliyor.

Peyzaj Düzenlemeleri ve Ziyaretçi Konforunu Artıran Uygulamalar
TİKA’nın hayata geçirdiği düzenleme kapsamında türbe çevresine modern bir peyzaj anlayışıyla çim alanlar, mazı türleri ve çeşitli gül çeşitleri dikildi. Yenilenen yürüyüş yolları, ziyareti daha güvenli ve erişilebilir hâle getirirken yeni aydınlatma sistemleri bölgenin gece görünürlüğünü güçlendirdi. Oturma bankları, çöp kutuları ve güçlendirilmiş sulama altyapısı, alanın hem işlevsel hem de sürdürülebilir bir yapıya kavuşmasını sağladı. Kurulan güneş enerjisi sistemi, türbenin enerji ihtiyacının çevre dostu yöntemlerle karşılanmasına imkân tanıdı. Ayrıca, türbenin korunmasına yönelik özel bir paravan inşa edildi ve iç mekândaki halılar yenilendi.

Diplomatik ve Kültürel Bağları Güçlendiren Bir Proje
Programda konuşan TİKA Kabil Koordinatörü Fazıl Akın Erdoğan, Sultan Mahmud’un yalnızca bir hükümdar değil, büyük bir medeniyetin kurucusu olduğunu vurgulayarak türbenin Türk-İslam dünyası için taşıdığı sembolik öneme dikkat çekti. Türkiye’nin Kabil Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Cenk Ünal ise iki ülke arasındaki tarihi ilişkilerin kültürel projelerle daha da sağlamlaştığını belirtti. Türkiye’nin Maarif Vakfı, Yunus Emre Enstitüsü ve Türk Kızılay gibi kurumlarıyla Afganistan’da aktif şekilde faaliyet yürütmesi, TİKA’nın çalışmalarını daha geniş bir diplomatik çerçeveye yerleştiriyor. Gazni Valisi Mevlevi Abdulsamad Jawed ise projenin Türkiye halkının iyi niyetinin açık bir göstergesi olduğunu ifade ederek iki ülke arasındaki iş birliğinin bölgesel barış ve kültürel dayanışmaya katkı sunduğunu belirtti.

Türbenin Kültürel Ekosistemi: Planlanan Müze ve Kütüphane
Afganistan Bilgi ve Kültür Bakanlığı Bakan Yardımcısı Atiqullah Azizi, türbenin yalnızca bir anıt yapı olarak değil, aynı zamanda bir eğitim ve kültür merkezi olarak gelişmesi gerektiğini vurgulayarak türbe yakınında Sultan Mahmud’un hayatını ve dönemini anlatan bir kütüphane ve müze kurmayı planladıklarını açıkladı. Bu girişim, Gazni’nin kültürel turizm destinasyonu olarak yeniden canlandırılmasına yönelik uzun vadeli bir stratejinin parçası niteliği taşıyor. Program, türbede okunan dua ile sona ererken katılımcılar, projenin Afganistan’ın kültürel mirası için taşıdığı değeri bir kez daha vurguladı. TİKA’nın çalışmaları, hem mimari korumayı hem de kültürel diplomasi boyutunu içeren kapsamlı bir yaklaşımı temsil ediyor.

Büşranur Keskinkılıç aa