Topkapı Sarayı’nın Has Ahırlar bölümü, Milli Saraylar Başkanlığı’nın yürüttüğü kapsamlı restorasyon ve konservasyon çalışmalarıyla “Topkapı Sarayı’nda Zaman ve Sanat” temasıyla saat müzesine dönüştürüldü. 16. yüzyıldan günümüze uzanan 300’den fazla saat, usturlap ve atölye ekipmanının yer aldığı müze, Osmanlı ve Avrupa saatçiliğinin teknik inceliğini sanatla buluşturuyor.

Has Ahırlardan Zamanın Müzesine
Osmanlı saray kültürünün kalbinde yer alan Topkapı Sarayı’nın ikinci avlusundaki Has Ahırlar bölümü, uzun yıllar boyunca padişahlara ait değerli eşyaların ve tören gereçlerinin korunduğu özel bir alan olarak biliniyordu.

Milli Saraylar Başkanlığı’nın son yıllarda yürüttüğü titiz belgeleme, restorasyon ve konservasyon çalışmaları sonucunda, bu tarihî mekân şimdi “Topkapı Sarayı’nda Zaman ve Sanat” temalı bir saat müzesine dönüştü.

Milli Saraylar Başkanı Dr. Yasin Yıldız, müzenin açılışına ilişkin yaptığı açıklamada, Topkapı Sarayı’nın saat koleksiyonunun dünyada sayılı örneklerden biri olduğunu belirtti. Koleksiyonda yer alan birçok eserin tekil nitelikte olduğuna dikkat çeken Yıldız, “Saatler yalnızca zamanı ölçen araçlar değil, dönemin bilim, zanaat ve estetik anlayışını yansıtan sanat eserleridir.” dedi.

Yıldız, serginin yakın zamanda ziyarete açılacağını belirterek, “Koleksiyonumuzu bir arada görmek suretiyle yerli ve yabancı ziyaretçileri Topkapı Sarayı’nın yeni bir hazinesiyle buluşturacağız.” ifadelerini kullandı.

Osmanlı’dan Avrupa’ya: Zamanın Kültürel Mirası
Topkapı Sarayı’nın saat koleksiyonu, 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar uzanan geniş bir zaman dilimini kapsıyor. Daha önce yaklaşık 100 parçanın sergilendiği koleksiyon, yeniden düzenlenen müzede 300’ü aşkın eserle sanatseverlerin dikkatine sunuluyor.

Eserlerin önemli bir kısmını, Osmanlı dönemi ustaları Ahmed Eflaki Dede ve Süleyman Leziz’in imzasını taşıyan saatler oluşturuyor. Eflaki Dede’nin, hem tasavvuf düşüncesinde hem de zanaatkârlık geleneğinde özel bir yere sahip olduğu vurgulanıyor.

Bu bölümde, Türkiye’de üretilmiş en eski örneklerden biri olan 16. yüzyıl Osmanlı saati, müzenin en kıymetli parçalarından biri olarak öne çıkıyor.

Koleksiyon aynı zamanda Osmanlı sultanlarına armağan edilen Fransa, Almanya ve İngiltere yapımı zarif saatleri de içeriyor. Bunlar arasında Sultan II. Abdülhamid’e hediye edilen Rus yapımı “grifon” figürlü masa saati, mekanik ve sanatsal özgünlüğüyle dikkat çekiyor.

Yıldız’ın ifadesiyle, bu saatler yalnızca teknik birer nesne değil; aynı zamanda uluslararası diplomasi ve kültürel etkileşimin göstergeleri.
 

Zanaatten Bilime: Saatçiliğin Estetik Dönüşümü
Müzede sergilenen eserler, hem mekanik yapıları hem de sanatsal detayları bakımından özel bir vitrin düzeniyle sunuluyor.

Yaklaşık 3,5 metre yüksekliğe ulaşan boy saatleri için özel teşhir alanları üretildi; her eser, dönemin malzeme ve işçilik özelliklerine göre korunarak ışık ve iklim koşulları optimize edildi.

Sergi düzeninde tematik bir sınıflandırma esas alındı. Türk saatleri, duvar ve masa saatleri, cep saatleri, oturtma saatler, dekoratif formlu örnekler, ölçüm aletleri ve atölye-tamir araçları ayrı başlıklar altında sunuluyor.
Bu bütüncül yaklaşım, izleyicinin yalnızca nesneleri değil, aynı zamanda zamanın üretim ve algılanış biçimini de deneyimlemesine olanak tanıyor.

Milli Saraylar Başkanlığı’nın oluşturduğu dijital envanter ve belgeleme sistemi, her bir eserin tarihsel bağlamını ve teknik detaylarını kayıt altına alıyor. Bu, Türkiye’de saatçilik tarihine ilişkin sistematik veri üretimini mümkün kılıyor.

Canlandırmalı Atölye ve Yeni Sergileme Anlayışı
Topkapı Sarayı Saat Müzesi’nin bir diğer yeniliği, canlandırmalı saat atölyesi.

Bu bölümde, tamir aletleri, kurma anahtarları ve etütlük eserler aracılığıyla geçmişte saat üretim ve bakım süreçlerinin nasıl yürütüldüğü uygulamalı biçimde anlatılıyor.

Ziyaretçiler, bu sayede mekanik bilginin ve el işçiliğinin tarihsel gelişimini deneyimleyebiliyor.

Ayrıca müzede, restorasyon ve nakil süreçlerinin belgelendiği fotoğraf ve video arşivleri de yer alıyor. Böylece koleksiyon, yalnızca sergilenen objelerden ibaret olmaktan çıkarak araştırma, eğitim ve kültürel bellek işlevi kazandırılmış bir kurumsal yapıya dönüşüyor.

Milli Saraylar Başkanlığı’nın yönettiği bu kapsamlı dönüşüm, Topkapı Sarayı Saat Koleksiyonu’nu hem bilimsel hem de sanatsal bir bütünlük içinde yeniden hayata kazandırıyor.

Yeni müze, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan zaman anlayışını, zanaat estetiğiyle birleştirerek Türkiye’nin kültürel mirasına çağdaş bir bakış sunuyor.


Arkeolojikhaber