Binlerce yıllık geçmişi, stratejik konumu, arkeolojik mirası ve eşsiz doğal güzellikleriyle Sinop, Karadeniz’in en önemli turizm ve kültür merkezlerinden biri olarak öne çıkıyor. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ndeki yapılar, arkeoloji müzesi, tarihi cezaevi ve tabiat parklarıyla şehir, hem araştırmacılar hem de ziyaretçiler için yaşayan bir tarih laboratuvarı niteliğinde.

Medeniyetlerin Kavşağında Bir Kent
Karadeniz’in en kuzey ucunda, yarımada üzerine kurulu Sinop, tarih boyunca Anadolu ile Karadeniz’in kuzey kıyıları arasında bir köprü görevi gördü. Hititlerden Friglere, Lidya’dan Perslere, Makedonlardan Roma’ya, Bizans’tan Selçuklu ve Osmanlı’ya uzanan süreçte kent, farklı uygarlıkların izlerini taşıdı. Bu çok katmanlı tarih, kentin sokaklarında, surlarında ve mimarisinde somut şekilde gözlenebiliyor.

Antik dönemden itibaren deniz ticaretinin önemli bir durağı olan Sinop, stratejik limanı sayesinde koloniler kuran Miletoslular tarafından da tercih edildi. Kentin surlarla çevrili yapısı, tarih boyunca bir savunma hattı işlevi görerek Sinop’u Karadeniz’in en güvenli limanlarından biri haline getirdi. Bugün hâlâ ayakta olan Sinop Kalesi ve surları, bu çok katmanlı geçmişin tanıklarıdır. Pontus Krallığı döneminde güçlendirilen ve Roma ile Bizans dönemlerinde onarılan surlar, Evliya Çelebi’nin “Seyahatname”sinde detaylı şekilde betimlenmiştir. Kumkapı ve Lonca Kapısı gibi kapılar, kentin geçmişten bugüne ulaşan en önemli yapıları arasında yer alır.

Müze Kent: Arkeoloji ve Etnografya ile Geçmişe Yolculuk
Sinop, yalnızca tarihi dokusuyla değil, müzeleriyle de Türkiye’nin önemli kültür duraklarından biridir. Sinop Arkeoloji Müzesi, 1921’de başlayan müzecilik faaliyetlerinin bir sonucu olarak 1941’de halka açıldı. 1970’te yeni binasına taşınan müze, 2006’da modern müzecilik anlayışıyla yeniden düzenlenerek ziyaretçilerine sunuldu.

Müze koleksiyonu, kentin sur dışındaki nekropolünden ve yapılaşma sırasında ortaya çıkarılan eserlerden oluşuyor. Denizci lahiti gibi sembolik eserlerin de sergilendiği müzede, Sinop’un denizcilik, ticaret ve mezar geleneğine dair zengin arkeolojik veriler sunuluyor. Eser yoğunluğu, zaman zaman ikinci bir müze fikrinin gündeme gelmesine neden olacak kadar fazladır. Bu durum, Sinop’un Anadolu arkeolojisindeki önemini de ortaya koyuyor.

Kentin bir diğer kültürel durağı ise Aslan Torun Konağı Etnografya Müzesi’dir. 18. yüzyıl sonu mimari özellikleri taşıyan üç katlı konak, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından restore edilerek müzeye dönüştürüldü. Konağın zemin katında Sinop ve Boyabat evlerinin replikaları, mutfak ve köy odası sergilenirken; üst katlarda yöreye özgü takılar, kılıçlar ve dokuma tezgâhları ziyaretçilere sunuluyor. Böylece kent yalnızca arkeolojik mirasını değil, etnografik kimliğini de koruyarak aktarabiliyor.

Dini ve Sivil Mimari: Selçuklu ve Osmanlı İzleri
Sinop, Selçuklu ve Osmanlı döneminde de önemli bir yerleşim merkezi olmayı sürdürdü. Şehrin merkezinde yer alan Alaaddin Camisi, Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubat döneminde 1214’te inşa edildi. Geniş avlusu ve enine planıyla erken dönem cami tipolojisinin önemli örneklerinden biri olan yapı, Osmanlı döneminde çeşitli restorasyonlar geçirdi. Caminin mermer mihrabı, Selçuklu taş işçiliğinin karakteristik süslemelerini taşır.

Alaaddin Camisi’nin avlusunda bulunan Pervane Medresesi ise 1262’de Selçuklu veziri Muinüddin Süleyman Pervane tarafından yaptırıldı. Açık avlulu ve iki eyvanlı planıyla Anadolu Selçuklu medrese mimarisinin dikkat çekici örneklerinden biri olan yapı, günümüzde kültür ve turizm amaçlı kullanılıyor. Medrese içerisinde Sinop’a özgü el sanatlarının ve yöresel ürünlerin satıldığı dükkânlar, kafe ve restoran işletmeleri bulunuyor. Bu durum, yapının tarihsel kimliğini korurken aynı zamanda yaşayan bir sosyal merkez olmasını sağlıyor.

Kentteki bir diğer önemli sivil mimari yapısı Tarihi Yalı Kahvesi’dir. 1902’den bu yana varlığını sürdüren kahve, Karadeniz’e nazır manzarasıyla şehrin hem sosyal hem de turistik simgelerinden biridir.

Cezaevinden Müzeye: Anadolu’nun Alkatrazı
Sinop’un belki de en çok ilgi çeken yapısı, “Anadolu’nun Alkatrazı” olarak bilinen tarihi Sinop Cezaevi’dir. 1214’te Sinop’un Selçuklular tarafından fethinin ardından inşa edilen iç kale, uzun yıllar tersane olarak kullanıldı. 1560’tan itibaren zindan işlevi gören yapı, 1887’de Mutasarrıf Veysel Paşa tarafından modern cezaevi olarak yeniden inşa edildi.

Cezaevi, yalnızca mimarisiyle değil, Türkiye’nin kültürel hafızasındaki yeriyle de önemlidir. Sabahattin Ali, Refik Halit Karay, Mustafa Suphi gibi edebiyatçı ve siyasetçiler burada hapis yattı. Sabahattin Ali’nin “Aldırma Gönül” şiiri, bu cezaevinde yazıldı ve Türk edebiyatında derin izler bıraktı. Avrupa Birliği desteğiyle restore edilen Sinop Tarihi Cezaevi ve Müzesi, bugün kültürel bir hafıza mekânı olarak ziyaretçilere açıktır.

Doğal Zenginlikler: Karadeniz’in Saklı Cenneti
Sinop yalnızca tarihiyle değil, doğal güzellikleriyle de ön plana çıkıyor. Hamsilos Tabiat Parkı, ria tipi kıyı oluşumunun Karadeniz’deki en güzel örneklerinden biridir ve halk arasında Hamsaroz olarak bilinir. Bataklık, kumul, deniz ve orman ekosistemlerini bir arada barındıran park, biyolojik çeşitliliğiyle dikkat çeker. Piknik alanları, seyir terasları ve yürüyüş yolları ile doğa turizmine hizmet eder.

İnceburun Deniz Feneri, Türkiye’nin en kuzey noktası olarak Sinop’un simgelerinden biridir. 1863’ten bu yana aktif olan fenerin bakımı 5 kuşaktır Çilesiz ailesi tarafından yapılmaktadır. Burada Karadeniz’e batan güneş manzarası, ziyaretçilerin en çok ilgisini çeken deneyimlerden biridir.

Erfelek Tatlıca Şelaleleri, doğaseverler için başka bir cazibe merkezidir. 28 irili ufaklı şelalenin oluşturduğu dar vadi, trekking ve fotoğrafçılık için ideal bir rota sunar. Vadideki iki su değirmeni, bölgenin kırsal yaşam kültürüne dair ipuçları verir.

Kültürel Bellek ve Turizm Potansiyeli
Sinop’un tarihsel ve kültürel mirası, turizm potansiyelini sürekli olarak canlı tutar. Kentin hem arkeolojik hem de doğal değerleri, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne giren yapılar ve restore edilen müzelerle desteklenerek korunur. Bu sayede şehir, sadece turistik bir destinasyon değil, aynı zamanda bir kültürel araştırma alanı işlevi de görür.

Sinop’un sürdürülebilir turizm politikalarıyla birlikte, hem yerel halkın kültürel belleği güçlenmekte hem de ulusal ve uluslararası düzeyde akademik araştırmalar için bir laboratuvar görevi üstlenmektedir.

AA Aişe Hümeyra Akgün