Nasıl günümüzde aşınan ve çöken asfalt yolları daha hızlı ve ucuza onarmak için yamama yöntemi kullanılıyorsa, Romalıların da 2 bin yıl önce benzer şekilde meşhur mühendislik harikası taş yollarını ucuza onarmanın yolunu bulduğu ortaya çıktı. Yeni arkeolojij keşif, daha önce bilinmeyen antik Roma yol onarım yöntemini kanıtlıyor:

Vezüv Yanardağı MS 79'da patlayıp kenti yok etmeden önce, İtalya'nın antik Pompeii kentinde yaşayan Romalıların kentin taşları aşınan ve kırılan caddelerini onarmak için erimiş demir kullandıkları anlaşıldı. Günümüzde asfalt yamama olarak kullanılan yol onarım tekniğinin 2 bin yıl önce Romalılarca demir yamama şeklinde kullanıldığı ortaya çıktı.

Daha önce bilinmeyen antik yol onarım yönteminin arkeolojik keşfini içeren araştırma sonuçları Amerikan Arkeoloji Dergisi'nde (American Journal of Archaeology) yakın zamanda Massachusetts Amherst Üniversitesi Klasik arkeoloji bölümünden Prof. Dr.  Eric Poehler, Bağımsız araştırmacı Juliana van Roggen ve Austin Texas Üniversitesi doktora öğrencisi Benjamin Crowther imzalarıyla ve "Roma'nın erimiş demir kullanımının ilk büyük ölçeği" (The first large-scale attestation of the Roman use of molten iron) başlığıyla yayınlandı. Makaleye göre  2014 yılının Temmuz ayında Pompeii'nin mühendislik harikası Roma Yollarından olan ana caddesinde keşfedilen demir kalıntılarının yapılan inceleme sonucu, yol onarımı için kullanıldığı anlaşıldı.

Vezüv Yanardağı patladığında kızgın küller ve lavlar Pompeii sakinlerinin çoğunu öldürse de, kentin üstünü örten volkanik kalıntılar  aynı zamanda şehirdeki pek çok tarihi kalıntıyı koruyarak günümüze ulaşmalarına neden olmuştu. 

Pompeii'nin taş döşeli caddeleri de bu şekilde bozulmadan günümüze ulaşan arkeolojik kalıntılar arasında. Arkeologlar Temmuz 2014’te caddelerin aşınmış taşları arasına dökülmüş demir parçaları olduğunu keşfetmişlerdi. O demir parçalarının, arabaların geçişi sırasında aşınan, kırılan, derin delikler oluşan kısımlarını daha az masrafla ve hızlıca onarmak için kullanıldığı anlaşıldı.

Pompeii'nin caddelerinde demir kalıntıları:  Bir demir dolgu (A), Sıçrayan eritik demir parçasının kalıntısı  (B) demir lekesi (C). Pompeii'nin asfalt caddelerindeki demir onarım izleri (D)

Live Science dergisinden Owen Jarus'un haberine göre; makaleye imza atan araştımacılar, caddenin taşlarını sökp yeniden döşemenin zaman aldığına ve pahalıya mal olduğununa dikkat çekiyorlar.

Pompeii'nin kalabalık halkı ve işlek caddelerini kullanan araba sürücüleri için zaman kaybı tahammül edilemez hallerden olmalıydı. Çünkü Pompeii'deki araştırmalar, dar sokaklarda yoğunlaşan yüksek hacimli trafiğin, taş döşeli yolları çok daha hızlı aşındırdığı ve bozduğunu ortaya çıkardı.

Soğurken setleşen demir döküldüğü çukuru tamamen kapatıyor ve kullanılır kılıyordu

Pompeii halkının mağdur olmaması için ustaca ve muhtelemen o zaman dilimi için oldukça sıradışı bir çözüm üretildi. Sokaklar sökülüp yeniden döşenmek yerine onarılıyordu. Bunun için de eritilmiş demir kullanılıyordu. Kızgın demir, sıvı halde, taşların onarım gerektiren noktalarına dökülüyor ve soğuması bekleniyordu. Soğurken sertleşen demir eriyiği soğuduğunda delikleri dolduruyor ve yolu yeniden sorunsuz kullanılabilir hale getiriyordu. Erimiş demirden tasarruf etmek için aman zaman arasına seramik parçaları atıldığı da oluyordu. Bu onarım yöntemi, bir caddeyi söküp yeniden döşemekten çok daha hızlı ve çok daha daha ucuzdu.

A, Derin izlere sahip bir cadde alanı; B, demir dökülerek tamir edilmiş alanı; C, Muhtelif onarım görmüş alanlar...

Erimiş Demir taşınırken zaman zaman sağa sola damlıyordu

Araştırmacılar, Romalıların, türüne bağlı olarak, demiri veya demir cürufunu yaklaşık olarak 2.012 ile 2.912 derece Fahrenhayt (yaklaşık 1.100 ila 1.600 Santigrat derece) dereceye kadar ısıtmaya ihtiyacı olduğuna dikkat çekerek bunun için özel fırınlar kullanmaları gerektiğini belirtiyorlar.

Onarım gerektirmeyen cadde bölümlerinde bulunan çok sayıda demir damlası kalıntısı, erimiş demirin Pompeii'nin caddelerine taşınırken zaman zaman kazara döküldüğünü gösteriyor.

Erimiş demirleri kölelere taşıtıyorlardı

Roma şehirlerinde kölelerin kamu yararına işlerde işçi olarak çalıştırıldığını belirten Prof. Dr.  Eric Poehler, Pompeii'de erimiş demiri de kölelerin taşıdığına inanıyor.  Roma şehirlerini yönetenlerin bu tür işleri yapmak için kendi özel köleleri bulundurdukları tahmin ediliyor.

Araştırmacılar, şimdi demirin hangi madenlerden geldiği bulmak için kimyasal analizler yapmayı planlıyorlar.

Arkeolojikhaber.com