İznik Hisardere Nekropolü’nde 2025 kazı sezonunda gün yüzüne çıkarılan ‘Çoban İsa’ freski, Anadolu’da bilinen tek örnek olarak arkeoloji dünyasında büyük bir heyecan yarattı. Erken Hristiyanlık ikonografisi açısından istisnai bir buluntu olarak değerlendirilen figür, mimari bütünlüğü büyük ölçüde korunan bir hipogee mezarda ortaya çıktı ve bölgenin dini, kültürel ve sanatsal tarihi için yeni veriler sunuyor.

Keşfin Arkeolojik ve İkonografik Önemi
Bursa’nın İznik ilçesindeki Hisardere Nekropolü’nde yürütülen arkeolojik kazılarda, Anadolu’da bilinen tek ‘Çoban İsa’ (Good Shepherd) figürünün tespit edilmesi ilk kez bu sezon gerçekleşti. Fresk, Erken Hristiyanlık döneminde İsa’nın pastoral bir karakterle betimlendiği nadir ikonografik örneklerden biri olarak dikkat çekiyor. Buluntu, bölgedeki erken dönem Hristiyanlık pratiklerinin anlaşılmasına yönelik yeni bir veri tabanı oluşturuyor.

Bilimsel Ekip ve Kazı Süreci
Kazılar, Kültür ve Turizm Bakanlığı izniyle İznik Müzesi Müdürü Tolga Koparal başkanlığında, Dokuz Eylül Üniversitesi’nden Prof. Dr. Aygün Ekin Meriç’in bilimsel koordinatörlüğünde yürütülüyor. Dr. Gülşen Kutbay’ın da yer aldığı ekip, hipogee mezarın kuzey duvarında fresk halinde korunan figürü detaylı inceleme altına aldı. Nekropolün M.S. 2.–5. yüzyıllar arasında hem varlıklı aileler hem de halka ait mezarlarla kullanıldığı biliniyor.

Mimari Özellikler ve Korunmuşluk Durumu
2025 sezonunda açığa çıkarılan mezarın M.S. 3. yüzyıla tarihlendiği değerlendiriliyor. Güney duvarı tahrip olsa da doğu, batı ve kuzey duvarları ile tavanı büyük ölçüde sağlam durumda. Mezarın kuzey duvarına bitişik klinein pişmiş toprak kare levhalarla kaplandığı, ölülerin bu yüzeylere yatırıldığı tespit edildi. Bu mimari düzenleme, nekropolün diğer örnekleriyle paralellik gösteriyor.

‘Çoban İsa’ Figürünün Değerlendirilmesi
Kline arkasında yer alan fresk, Hisardere Nekropolü’nde tespit edilen ilk İsa tasviri olma özelliğine sahip. Figürün pastoral betimi, dönemin dinsel anlatılarını ve ikonografik çeşitliliğini yansıtması bakımından önem taşıyor. Bu keşif, İznik’in çok katmanlı dini tarihine dair yeni bir pencere açarak bölgenin erken Hristiyanlık merkezleri arasındaki yerini güçlendiriyor.