Halaf kültürüne ait 8 Bin yıllık motifler, Mezopotamya’da sanat, simetri ve erken matematik bilincinin seviyesinin tahminlerin çok ötesinde yüksek olduğunu kanıtlıyor. Arkeoloji kazılarında ortaya çıkarılan boyalı çömleklerdeki çiçek ve bitki motifleri, estetikten öte; tarihöncesi toplumların simetri bilgisi ve sayı kavrayışına dair güçlü ipuçları sunuyor.

Arkeoloji kazıları geçmişi deşeledikçe, insan bilincinin erken evresindeki bilimsel ve sanatsal şuurun seviyesi insanları hayrete düşürmeyi sürdürüyor. Journal of World Prehistory'de Kudüs İbrani Üniversitesi’nden arkeolog Prof. Yosef Garfinkel ve  Dr. Sarah Krulwich'in imzasını taşıyan “The Earliest Vegetal Motifs in Prehistoric Art: Painted Halafian Pottery of Mesopotamia and Prehistoric Mathematical Thinking" başlıklı makalede yer alan bilgilere göre, "Kuzey Mezopotamya’da yaklaşık 8 bin yıl önce üretilen Halaf çanak çömleklerindeki bitkisel bezemeler, yalnızca estetik tercihi değil; simetri, sayı dizileri ve erken matematiksel düşünceyi de yansıtıyor. Yeni bir akademik çalışma, tarihöncesi sanat ile bilişsel gelişim arasındaki ilişkiye ışık tutt"

Makaleye göre, tarihöncesi sanatta bitkisel motiflerin bilinen en erken ve sistematik kullanımı, MÖ 6200–5500 yılları arasına tarihlenen Halaf kültürü'ne ait boyalı seramiklerde görülüyor. Çalışma, Kuzey Mezopotamya ve Kuzey Levant’ta yer alan 29 arkeolojik yerleşmeden elde edilen binlerce seramik parçasını kapsıyor.

Bu motifler, Paleolitik dönemde yaygın olan insan ve hayvan figürlerinden farklı olarak, çiçekler, dallar, çalılar ve ağaçlar gibi bitkisel öğelere odaklanıyor.

Halaf Seramiklerindeki Motfiler Neler Söylüyor?

Araştırmacılar, bitkisel motifleri dört ana grupta sınıflandırıyor:

çiçekler, çalılar, dallar ağaçlar

En yaygın motif grubunu çiçekler oluşturuyor. İlginç biçimde, bu tasvirlerde tarımsal ürünler, tahıllar ya da yenilebilir bitki parçaları yer almıyor. Bu durum, bezemelerin tarımsal ritüellerden çok estetik ve bilişsel tercihlerle ilişkili olduğunu düşündürüyor.

Motiflerdeki Simetri ve Matematiksel Düzen Dikkat Çekici

Makalenin yazarlarına göre; çiçek motiflerindeki simetrik yapılar bir hayli dikkat çekici.   Çanak tabanlarında yer alan çiçeklerin yaprakları çoğunlukla 4, 8, 16, 32 ve bazı örneklerde 64 adet olararak çift sayılarla düzenlenmiş.

Araştırmacılara göre bu düzen, rastlantısal değil; bilinçli  geometrik sayı dizilerine işaret ediyor. Bu da yazının henüz ortaya çıkmadığı bir dönemde, Halaf topluluklarının alan bölme, simetri kurma ve sayısal düşünme becerilerine sahip olduğunu gösteriyor.

ERKEN MATEMATİKSEL BİLİNCİN KANITI

Yazarlar, Halaf kültüründe görülen bu simetrik bezemelerin; ortak tarım alanlarının bölüşümü, üretim planlaması ve erken muhasebe biçimleriyle ilişkili olabilecek bir **erken matematiksel farkındalığın** göstergesi olduğunu vurguluyor.

Araştırma, tarihöncesi toplumların soyut düşünme ve matematiksel kavrayış açısından sanılandan çok daha gelişmiş olduğunu kanıtladığı gibi, prehistorik matematik tartışmalarına somut kanıtlı katkı sağılıyorç

Yaşar İliksiz - Arkeolojikhaber.com