Afyonkarahisar’ın Bolvadin ilçesindeki Üçhöyük kazılarında, MÖ 2. binyıla tarihlenen üretim atölyeleri, fırınlar ve metal objeler ortaya çıkarıldı. Kazı başkanı Prof. Dr. Özdemir Koçak’a göre bu alan, elit yöneticilere hizmet veren bir üretim merkezi işlevi görüyor. Japon bilim insanlarının da yer aldığı ekip, kazılardan elde edilen bulguların kayıp şehir Puruşhanda ile bağlantılı olabileceğini değerlendiriyor.

Kazılar Cumhurbaşkanlığı Kararıyla Yeni Statüde Devam Ediyor

2020 yılında Afyonkarahisar Müze Müdürlüğü’nün koordinasyonunda başlatılan Üçhöyük kazıları, 2024 itibariyle Cumhurbaşkanlığı kararıyla resmî kazı statüsüne kavuşarak Selçuk Üniversitesi’nden Prof. Dr. Özdemir Koçak başkanlığında devam ediyor. Kazı çalışmaları; Afyonkarahisar Valiliği, Bolvadin Kaymakamlığı ve belediyenin destekleriyle daha geniş bir ekiple ve daha sistematik şekilde yürütülüyor.

Bu yıl “Geleceğe Miras Projesi” kapsamına alınan kazılarda, Japon arkeologlar ve öğrencilerin de yer aldığı 23 kişilik uluslararası ekip, buluntuların tarihî önemini vurguluyor.

Üretim Atölyeleri ve Fırınlar: Elitlere Hizmet Eden Bir Merkez

Kazı alanında özellikle kuzey tepe olarak adlandırılan bölgede yürütülen çalışmalarda, büyük bölümü kerpiçle örülmüş ve bazı kısımları sıvanmış yapılar gün yüzüne çıkarıldı. Bu yapılarda 3 fırın ve 2 ocak tespit edildi. Prof. Dr. Koçak, “Burada bir üretim faaliyeti söz konusu. Ancak bu üretim sıradan halk için değil; yöneticilere, elit kesime yönelik” ifadelerini kullandı.

Çanak çömlek, gıda işleme ve muhtemelen deri işçiliği gibi alanlara ait izler taşıyan buluntular, kentin sadece bir yerleşim değil, aynı zamanda bölgesel bir üretim ve dağıtım merkezi olduğunu gösteriyor. Bu bağlamda, Üçhöyük’ün bir "kargo merkezi" gibi çalıştığı değerlendiriliyor.

Puruşhanda'nın İzleri: Arkeoloji, Filolojiyle Buluşuyor

Kazılarda çıkan mühürler, ağırşaklar, bakır ve kurşun iğneler, taş bıçaklar, heykelcikler, metal döküm kalıpları ve iri küpler, MÖ 1600’lü yıllara işaret ediyor. Ancak asıl heyecan verici olan, kayıp şehir Puruşhanda ile olan olası bağlantı. Filolojik çalışmalarda Akad belgelerinde adı geçen Puruşhanda, Anadolu’da ticaret ağını yöneten merkezi bir kent olarak tanımlanıyor. Ancak coğrafi yeri henüz kesin olarak belirlenebilmiş değil.

Prof. Dr. Koçak, “Puruşhanda ile bağlantı kurmak için yazılı bir tablet ya da metin arayışındayız. Bu tarz bir buluntu, Üçhöyük’ü tarihteki yerini netleştirecek kilit unsur olabilir” dedi.

Prof. Dr. Özdemir Koçak

Uluslararası İş Birliği: Japon Bilim İnsanlarının Katkısı

Afyonkarahisar İl Kültür ve Turizm Müdürü Yusuf Altın, iki yıldır Japon bilim insanlarının kazı ekibine katkı sağladığını belirterek, buluntuların hem sayıca arttığını hem de kapsam bakımından çeşitlendiğini söyledi. Altın, “Eğer yazılı bir belgeye ulaşabilirsek, Puruşhanda’nın bu bölgede olduğunu güçlü biçimde savunabiliriz. Bilimsel kanıtlarla bu iddiayı güçlendirmek istiyoruz,” dedi.

Üçhöyük kazılarının uzun soluklu bir çalışmaya dönüşmesi ve her yıl daha fazla arkeolojik veri üretmesi, bölgenin tarihî önemini yeniden gündeme taşıyor. Kültürel mirasın korunması ve turizme kazandırılması açısından da çalışmalar büyük değer taşıyor.

Yusuf Altın

Arif Yavuz - aa