Aerarium nedir?

Aerarium:

1. Roma forumunda Satürn Tapınağı ile bitişindeki tabulariumun (arşiv) bir bölümünde yer alan hazine dairesi.

Roma Cumhuriyet Döneminde iki yüksek maliye görevlisiyle defterdarların yönetiminde ve senatonun denetimindeydi.

Kuramsal olarak tüm vergiler aerariuma ödenmekte, tüm kamu harcamaları da buradan yapılmaktaydı. Uygulamadaysa eyaletler, ancak valilik tahsisatı ayırdıktan sonra para artarsa hâzineye para yolluyorlardı. Bunun tersi de söz konusuydu. Eyaletlerin geliri masrafları karşılamadığında aerariumdan para alınabiliyordu. Tüm hesaplar Sayıştay niteliğinde çalışan aerariumda dengeleniyordu. Roma İmparatorluk Döneminde, imparatorlann kamu harcamalarını kendi mühürleriyle yapmaya, eyalet hâzinelerinden (fisci) para çekmeye ve hâzineye hesap vermemeye başlamalarıyla aerarium giderek önemini yitirdi.

MS 6'da Augustus, aerarium militare adında ikinci bir hazine dairesi kurdu.

Bu tarihten sonra eski hazine dairesi Aerarium Satürn olarak adlandırıldı ve zamanla Roma kentinin belediye hâzinesine dönüştü.

Yeni hazine dairesinin işlevi, ordudan emekli olan askerlere prim ödemek ya da onlara toprak satın almakla sınırlıydı. Hâzinenin geliri, İmparatorun maliye memurlarınca satışlardan, mirastan ve mülkten toplanan vergilerden sağlanıyordu.

2. Romalıların yazılı belgelerden oluşturdukları özel devlet arşivi. Bu arşivler bağımsız yapılarda korunmuşlardır. Yunanlar benzer arşivlerini tapınaklarda saklarlardı.