Gümüşhane’de Roma Dönemi’ne ait Nekropol alanında yürütülen kazılarda, Mısır Tanrıçası İsis’e ait 20 santimetrelik bronz büst bulundu. Kazı Başkanı Dr. Elif Yavuz Çakmur, eserin Roma lejyonlarının dini çeşitliliğini ve doğu kültürleriyle etkileşimini yansıtması açısından büyük önem taşıdığını belirtti. Afrodit büstünden sonra bölgede bulunan ilk tanrıça figürünün, antik dönemde Anadolu’daki kültürel etkileşimlere ışık tutması bekleniyor.

Friglerin İzinde Dijital Bir Dönüşüm
Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rahşan Tamsü Polat yürütücülüğündeki proje, arkeolojik araştırmalar ile yapay zekayı bir araya getiren öncü bir çalışma olarak dikkat çekiyor. Anadolu Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Birimi tarafından desteklenen “Yazılıkaya Midas Kalenin Yapay Zeka Destekli Simülasyonu ve Sanal Tur Uygulaması” adlı proje kapsamında, Frig uygarlığının kutsal alanlarından biri olan Midas Vadisi dijital ortama taşındı.

Binlerce Yıl Öncesine Sanal Yolculuk
Proje kapsamında elde edilen veriler, dijital ortama aktarılmış 360 derece sanal tur uygulamasında birleştirildi. Bu sayede kullanıcılar, Friglerin kutsal merkezi olarak kabul edilen Yazılıkaya-Midas Kalesi’ni sanal ortamda adım adım keşfedebiliyor.

Ziyaretçiler, Frig halkının dini törenlerini, günlük yaşamını ve mimari düzenini yapay zeka destekli video canlandırmalarıyla izleyebiliyor. Sanal deneyim, yalnızca görsel bir sunumdan ibaret olmayıp, aynı zamanda dönemin inanç sistemine, doğa anlayışına ve sanat estetiğine dair bilimsel bulgularla zenginleştirildi.

Bilimsel Verilerle Desteklenen Dijital Arkeoloji
Prof. Dr. Polat, yürütülen projenin yalnızca teknolojik değil, aynı zamanda kültürel bir sorumluluk taşıdığını vurguladı. Her arkeolojik kazının, geçmişi ortaya çıkarmanın ötesinde “insanlık hafızasını geleceğe taşımak” anlamı taşıdığını belirten Polat, şunları kaydetti:
“Yapay zeka bize geçmişin hikayelerini yeniden anlatma gücü veriyor. Bu proje, yalnızca bir kazı çalışması değil; Frig kültürünü, doğayla kurduğu bağı ve inanç sistemini çağdaş araçlarla görünür kılmanın bir yolu.”
Polat, dijital canlandırmaların bilimsel verilere dayandığını ve her unsurun arkeolojik bulgularla desteklendiğini belirterek, “Bu çalışmalar sayesinde Friglerin kültürel kimliği, günümüz teknolojisiyle geleceğe aktarılabilecek.” değerlendirmesinde bulundu.

Midas Vadisi’nin Kültürel ve Bilimsel Önemi
Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yusuf Polat başkanlığında 2022 yılında başlayan Yazılıkaya-Midas Kale kazısı, Frig uygarlığının dini ve kültürel yaşamına dair en kapsamlı bulguları sunmaya devam ediyor.

Midas Vadisi, yalnızca Friglerin değil, Anadolu’nun kadim inanç sistemlerinin de kesişim noktasında yer alıyor. Vadideki anıtsal kaya kabartmaları, tapınak kalıntıları ve ritüel alanları, bölgenin binlerce yıl boyunca dini bir merkez olarak kullanıldığını ortaya koyuyor.

Yapay zeka destekli dijital modelleme çalışmaları, bu kültürel mirasın hem korunmasına hem de geniş kitlelere erişmesine olanak sağlıyor. Böylece Midas Vadisi, arkeoloji, dijital beşeri bilimler ve kültürel miras yönetimi açısından önemli bir örnek haline geliyor.

Zehra Ongan aa