Sekizinci yüzyılda Avrupa'nın pek çok yerine istila seferleri düzenleyen Vikinglerin nüfuzunun genişlemesinde önemli rol oynayan faktörlerden biri de katrandı. Arkeoloji kazılarında bulunan fırınlar, Vikinglerin hayli yoğun miktarda katran üretimi gerçekleştirdiğini gösterdi.

Vikinglerin su geçirmez gemiler üreterek, uzun mesafeler kat etmesi ve uzak diyarları ele geçirmesinde katran kullanımının etkisi var mıydı?

Yakın zamana kadar bu soruya olumlu cevap vermek mümkün değildi. Çünkü Vikinglerin katran seri üretimi gerçekleştirdiklerine dair kanıt yoktu.

İsveç'teki kazılar, Vikiglerin çok fazla miktarda katran üretimi gerçekleştiren teknolojik imkanlara sahip olduğunu gösteren yapılar ortaya çıkardığında, kantar üretiminin Vikinglerin yayılmasında önemli rol oynadığına dair teoriler öne çıktı.Çünkü su geçirmez gemiler demek daha uzun yolculuk yapabilmek, uzun yolculuk da sömürgeciliğin kolaylaşması anlamına geliyordu.

İsveç'in doğusundaki arkeoloji kazılarında bulunan huni şeklindeki yapıların katran üretimi yapılan binalar olduğu ortaya çıkarken, seri katran üretiminin Vikinglerin nüfuzunun genişlemesinde önemli rol oynadığı anlaşıldı. Gerçi daha önceki kazılarda ev inşaatlarında kullanmak için üretim yapılan küçük çaplı katran imalathaneleri bulunmuştu. Ama bu kez bulunan imalathaneler, tek seferde 300 litre civarında üretim yapıldığını gösteriyordu.

Uppsala Üniversitesi, Arkeoloji ve Antik Tarih Bölümü arkeologlarından Andreas Hennius'un Antiquity dergisinde ekim ayında yayınlanan Viking Çağı Kantar Üretimi ve yurtdışı ticareti (sömürgecilik içeren ticaret kastediliyor) (Viking Age tar production and outland exploitation) başlıklı makalesinde yer alan bilgilere göre; İskandinav tarih öncesinde katran ve reçineli maddelerin kullanıldığı biliniyor ancak Viking Çağında artan denizcilik faaliyetleri, katran talebini artırdı ve bu maddeyi muhtemelen önemli bir ticaret ürünü haline getirdi. MS sekizinci yüzyılda kantar üretiminin serileştirilmesinin yöntemini keşfeden Vikingler, İskandinav toplumunun yapısını etkiledi ve dünya ekonomisi ile bağlantılı ormanlık bölgeleri etkileyen üretimle öne çıktı.   Hennius'a göre tek seferde 300 kilo üretim gerçekleştirilen fırınlar için gerekli çam ağacı temininde sıkıntı yaşanmıyordu, çünkü civardaki çam ormanları bu ihtiyacı karşılamaya yetecek potansiyeli barındırıyordu.   Hennius, İskandinavya'daki katran çukurlarında gerçekleşen üretim sayesinde, Vikinglerin Avrupa'nın uzak bölgelerine baskın yapmaya başladığını ve onların denizcilik faaliyetlerininin katrana ticari mal olarak daha fazla talep doğurduğunu savunuyor.  Öte yandan yoğun katran üretimi sayesinde İskandinav toplumunun ekonomik yapısını etkileyen, üretim, işçilik, orman yönetimi ve taçımacılık için yeni organizasyonların yaratıldığı da savunuluyor.   arkeolojikhaber.com