Çanakkale’nin Gelibolu Yarımadası’ndaki Seddülbahir Kalesi, dünyanın önde gelen mimarlık platformlarından The International Architecture Awards 2025’te ödüle layık görüldü. 26 yıl süren kapsamlı restorasyon süreciyle ayağa kaldırılan yapı, hem tarihsel kimliğini koruyan hem de çağdaş mimarlık ilkeleriyle yeniden işlev kazanan örnek bir proje olarak öne çıktı. Ödül töreni 20 Eylül’de Atina’da yapılacak, proje ayrıca uluslararası bir sergi ve kitapta yer alacak.

Uluslararası Platformda Ödül
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı tarafından yürütülen Seddülbahir Kalesi restorasyon projesi, mimarlık dünyasının prestijli etkinliklerinden biri olan The International Architecture Awards 2025’te ödüle değer bulundu. Chicago merkezli The Chicago Athenaeum: Museum of Architecture and Design ile The European Centre for Architecture Art Design and Urban Studies ortaklığında gerçekleştirilen değerlendirme sürecinde, dünya genelinden 500’ün üzerinde proje yarıştı. Bu süreçte Seddülbahir Kalesi, hem bilimsel araştırma temelli koruma yaklaşımı hem de estetik çözümleriyle jüri tarafından öne çıkarıldı.

Jürinin Seçimi ve Ödül Töreni
Seçici kurul, Ferrari Tasarım Başkan Yardımcısı Flavio Manzoni, Litvanyalı akademisyen Almantas Samalavičius, Studio Cho’dan Chen-Yu Chiu ve UNITEDLAB’den Sang Dae Lee gibi uluslararası alanda saygın isimlerden oluştu. Jüri, projenin tarihsel sürekliliğe saygılı yaklaşımını, çağdaş mimarlıkla bütünleşen işlevsel tasarımını ve akademik dayanağını gerekçe göstererek ödül kararını verdi. Ödül töreni 20 Eylül’de Yunanistan’ın başkenti Atina’da düzenlenecek. Tören öncesinde, 19 Eylül’de Contemporary Space Athens’te “The City and the World” temalı sergi açılacak ve 5 Ekim’e kadar ziyaret edilebilecek. Sergi, ödül kazanan tüm projelerin mimarlık dünyasına tanıtılacağı önemli bir buluşma noktası olacak.

Restorasyonun Bilimsel Arka Planı
Osmanlı dönemine ait olan ve Gelibolu Yarımadası’nın stratejik savunma noktalarından biri olarak bilinen Seddülbahir Kalesi, uzun soluklu bir araştırma ve restorasyon sürecinin ürünü. 26 yıl boyunca yürütülen çalışmalar, arkeolojik kazılar, mimari belgeleme, malzeme analizleri ve uygulama projeleri ile desteklendi. Proje, tarihi dokuya sadık kalırken modern koruma tekniklerini uygulamasıyla dikkat çekti. Bilimsel danışma kurulunda Dr. Gülsün Tanyeli, Prof. Dr. Lucienne Thys-Şenocak, Prof. Dr. Rahmi Nurhan Çelik, Dr. Haluk Sesigür ve Arzu Özsavaşcı görev aldı. Bu kurulun katkıları, projeye hem akademik hem de teknik anlamda güçlü bir zemin hazırladı.

Mimari Yaklaşım ve Uygulama
Projenin mimari tasarımı KOOP Mimarlık’tan Yusuf Burak Dolu ve AOMTD’den Arzu Özsavaşcı tarafından geliştirildi. Restorasyon uygulaması ise ABMA Restorasyon tarafından gerçekleştirildi. Mimari yaklaşımda, yapının orijinal plan şemasına saygı duyulurken, günümüz ziyaretçi ihtiyaçlarına cevap verecek işlevler eklendi. Sergi alanları, yürüyüş güzergâhları ve bilgilendirme panoları, ziyaretçilerin hem mekânı deneyimlemesini hem de tarihsel bağlamı anlamasını kolaylaştıracak şekilde tasarlandı. 18 Mart 2023’te ziyarete açılan kale, bugün hem bir anı mekânı hem de kültürel miras eğitimi için önemli bir merkez konumunda. Projenin uluslararası alanda ödül kazanması, Türkiye’deki kültürel miras koruma çalışmalarının niteliğine dair güçlü bir örnek oluşturuyor.

AA Çiğdem Münibe Alyanak