Kültür ve Turizm Bakanlığı destekli “Malazgirt Savaş Alanının Tespiti ve Tarihi Malazgirt Kenti Kazıları Projesi” kapsamında yürütülen çalışmalarda elde edilen yüzlerce savaş objesi, arkeolojik buluntu ve mezar taşı, Muş Alparslan Üniversitesi uzmanlarınca üç boyutlu dijital ortama aktarılıyor. Dijitalleştirilen eserler, dünya çapındaki araştırmacıların erişimine açılarak Anadolu’nun savaş arkeolojisine yeni bir boyut kazandırıyor.

Tarihi Projeyle Malazgirt’in Arkeolojik Mirası Gün Yüzünde
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün desteğiyle 2020 yılında başlatılan “Malazgirt Savaş Alanının Tespiti, Tarihi ve Arkeolojik Yüzey Araştırma Projesi” ve 2024’te hayata geçirilen “Tarihi Malazgirt Kenti Kazıları Projesi”, Anadolu tarihinin dönüm noktalarından birine bilimsel bir boyut kazandırdı.
Ahlat Müze Müdürlüğü ile Muş Alparslan Üniversitesi iş birliğiyle yürütülen kazılarda bugüne dek yüzlerce savaş objesi, tarihi eser ve mezar taşı bulundu. Bu buluntular arasında Selçuklu dönemine ait ok uçları, mızraklar, seramik parçaları ve mezar taşları önemli yer tutuyor.

Kazı alanında elde edilen her bir buluntu, arkeolojik değerlendirmenin ardından titizlikle belgeleniyor ve dijitalleştirilmek üzere üniversite bünyesindeki Selçuklu ve Malazgirt Uygulama ve Araştırma Merkezi’ne aktarılıyor.

Buluntular Dijital Arkeoloji Laboratuvarında 3 Boyutlu Ortama Aktarılıyor
Muş Alparslan Üniversitesi bünyesinde kurulan Savaş Alanı Arkeolojisi Birimi, Türkiye’de dijital arkeoloji alanında öncü bir örnek oluşturuyor. Birimde görev yapan uzmanlar, kazılarda tespit edilen eserlerin raporlanması, fotoğraflanması ve çizimlerinin ardından lazer tarama yöntemiyle üç boyutlu ortama aktarılmasını sağlıyor.
Rektör Prof. Dr. Mustafa Alican, bu çalışmaların hem ulusal hem uluslararası akademik çevreler açısından büyük önem taşıdığını vurguladı:

“Malazgirt Savaşı’nın yapıldığı alanda yürütülen kazılarda milattan önce 3000’li yıllardan 1900’lü yıllara kadar uzanan çok sayıda buluntu tespit ettik. Bu eserlerin hepsi hem tarihsel hem de kültürel açıdan kıymetli. Şu ana kadar 100’e yakın objenin üç boyutlu modellemesi tamamlandı. Önümüzdeki süreçte bu sayıyı artırarak dijital arşivimizi genişleteceğiz.”

Alican, dijital ortama aktarılan eserlerin yalnızca korunma amacı taşımadığını, aynı zamanda bilim insanlarının küresel erişimine açılarak Malazgirt Savaşı’nın askeri ve kültürel boyutlarının çok yönlü incelenmesine olanak sağlayacağını belirtti.

Kazılarda Ok Uçları, Mızraklar ve Mezar Taşları Ortaya Çıkarıldı
Tarihi Malazgirt Kenti Kazıları Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Oğuzhan Karaçetin, proje kapsamında arkeolojik kazıların geniş bir alanda sürdüğünü belirterek, yüzey araştırmalarıyla birlikte çok sayıda buluntuya ulaşıldığını ifade etti.

Karaçetin, “Kazılarda ok uçları, mızrak parçaları, zırh kalıntıları ve mezarlıklarda tespit edilen taşlar, Selçuklu dönemi savaş kültürüne dair somut veriler sunuyor” dedi.

Buluntuların belgelenmesinde kullanılan dijital tekniklerin, klasik kazı yöntemleriyle elde edilen verilerin ötesine geçtiğini belirten Karaçetin, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Eserlerin çizimleri ve fotoğrafları tamamlandıktan sonra üç boyutlu ortama aktarılıyor. Böylece dünyanın her yerindeki akademisyenler, bu buluntular üzerinde sanal ortamda çalışabilecek. Proje, dijital arkeoloji alanında Türkiye’nin uluslararası görünürlüğünü artırıyor.”

Uzmanlar, özellikle mezar taşlarının biçimsel özellikleri ve üzerindeki yazı kalıntılarının, Selçuklu döneminin anıtsal mezar geleneğiyle doğrudan bağlantılı olabileceğini düşünüyor.

Malazgirt Dijital Arkeoloji Merkezi: Geçmişle Geleceği Buluşturmak
Malazgirt Savaşı, Anadolu’nun kapılarını Türklere açan stratejik bir dönüm noktası olarak, yalnızca tarihsel değil aynı zamanda kültürel bir mirasın da sembolü. Bu bağlamda yürütülen dijitalleştirme süreci, geçmişin izlerini koruyarak geleceğin bilimsel araştırmalarına yön vermeyi hedefliyor.

Projede geliştirilen dijital veri tabanı, hem akademik hem de müze çalışmaları açısından yeni bir erişim modeli sunuyor. Üç boyutlu olarak kaydedilen eserler, ilerleyen süreçte sanal müze uygulamalarıyla geniş kitlelere ulaştırılabilecek.

Dr. Karaçetin, “Bu proje, hem yerel hem de küresel ölçekte bilim insanlarının erişimine açık bir dijital arkeoloji arşivi oluşturmayı amaçlıyor. Böylece Türkiye, savaş alanı arkeolojisi alanında dijital dönüşüm sürecinde öncü ülkelerden biri haline geliyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Tarihi Malazgirt Kenti Kazıları, Anadolu’nun askeri, kültürel ve dini tarihine dair yeni veriler sunarken; yürütülen dijital çalışmalar, bu mirasın korunması ve paylaşılması açısından çağdaş bir model ortaya koyuyor.

İbrahim Yaldız aa