Küratör, Küratör nedir, küratör kim denir?

Küratör;  sanat eserleri ve sanatçı üretimlerini, mesajlarını topluma, amaç ve beklentiler doğrultusunda en uygun ortam ve şartlarda, etkin biçimde iletilme konusundaki uzman kişiye verilen unvandır. Küratör günümüzde daha çok sergi tasarımcısı anlamında kullanılmaktadır ama bu tanım kavramın asıl içeriğini tamımlamaktan çok uzaktır. Keza geleneksel ifadeyle müze, galeri, kütüphane veya kültürel miras içeren diğer kurumların yönetimi ve koruyuculuğunu üstlenen kişiler de küratör olarak tanımlanmaktadır. 

Sanat eleştirmeni ve küratör Beral Madra'nın tanımı ile "Küratörün işlevi ve görevi; yapıtın sanat piyasasında işlem görmesini sağlamak, sanat fuarı danışmanlığı yapmak, müzayede danışmanlığı yapmak değildir. Bu işleri yapana; Sanat ve Kültür Yöneticisi (Art Manager) denir. Galeri sahipleri ve yöneticileri de “küratör” değildir; sanatçının tanıtımı yanında ticari çıkarlar, yatırımcı talepleri de öncelik taşır. Küratör; geniş veya seçkin kitle, özel veya kamusal sanat kurumları, sanat piyasası ile sanatçı arasında, sanatçının bu güçlerle ilişkisinde işin doğası gereği ortaya çıkan gerilimli alanda sanatçıyı koruyarak/kollayarak, onun üretiminin bu sistem içinde dolaşıma girmesini sağlayan uzmandır. Küratör, sanatçının tanınması, yapıtının toplumlara sunulması için bir işlev taşırken, içinde yaşanan Neo-kapitalist düzendeki ikilemler ve çıkar çatışmaları dolayısıyla tercihler yapmak zorunda kaldığında, önce sanatçıyı sonra da gerekiyorsa kamusal algıyı korur ve kollar. Küratörün ana amacı sanat yapıtının değerinin ve sanatçının amacı ve isteği doğrultusunda mesajın topluma en doğru koşullarda ve en etkin biçimde iletilmesi ve benimsetilmesidir"

İngilizce curator kelimesinden Türkçeleşen Küratör, Latince, dikkat çekmek, tedavi etmek, iyileştirmek, daha iyi duruma getirmek anlamına gelen curatus kelimesinden türemiştir.

Serbest küratör (freelance curator) kavramı ise herhangi bir galeri veya müze adına çalışmayan sanat yönetmenleri ve uzmanları için kullanılan unvandır.

Küratör, sorumlu olduğu koleksiyonları yorumlama ve bu koleksiyonlara yeni eserler ekleyerek genişletme görevini üstlenen bir içerik uzmanıdır. Müzecilik kavramıyla geleneksel olarak ilişkilendirilen küratörlük, zaman içinde bağımsız bir meslek haline gelmiş ve geleneksel sergileme tekniklerinden ayrılarak geçici ancak kendi dilini oluşturan sergiler düzenleyen özgün bir kimlik kazanmıştır.

Sarah Cook, küratörleri kültürel etiklerin bekçileri olarak tanımlayarak, birçok küratörün faaliyetlerini kültürel aktivizm olarak gördüğünü ifade etmektedir. Cook'a göre, küratörler sanatçılar gibi hareket ederler ve tarih, kültür, gündem, estetik ve kültür konularında keşifler yapan öncü kaşifler olarak nitelendirilirler. Küratörlerin rolü, “sanat tarihi, kültür, güncel olaylar, reklamcılık, finansman, iletişim, halkla ilişkiler, yönetim” gibi bir dizi konuda bilgi sahibi olmaları gereken bir ara yüz olarak vurgulanmaktadır. Ahu Antmen'e göre, küratörlük kelimesi Fransızca "sergi komiseri" nden türetilmiştir. Antmen, küratörleri, yaşadıkları döneme ait soruları sorgulayan, sanat aracılığıyla yaşamın ve yaşam aracılığıyla sanatın ardındaki verileri ortaya çıkarmaya çalışan kişiler olarak tanımlar. Vasıf Kortun, küratörün çok yönlü bir figür olduğunu belirterek, “finansör, ekonomist, psikolog, teorisyen, uzlaşmacı, sanatçının baş düşmanı, avukat dost, sırdaş, üçüncü göz, kamuya karşı sorumlu, yazar, hamal” gibi birçok rolü bünyesinde barındırdığını ifade etmektedir. Kortun'un perspektifine göre, küratörlerin çok sayıda uzmanlık alanında bilgi sahibi olmaları gerekmektedir.

Küratörün görevleri 

Koleksiyon Yönetimi: Müze veya galeride bulunan sanat eserleri, antikalar veya diğer kültürel objelerin bakımını yapma, envanterini oluşturma ve koleksiyonun genel sağlığını koruma.

Sergi Planlama: Yeni sergilerin planlanması, mevcut koleksiyonlardan eserlerin seçilmesi, sergi tasarımlarının oluşturulması ve sergilerin ziyaretçilere açılması.

Araştırma ve Belgelendirme: Sanat eserleri veya kültürel objeler hakkında araştırma yapma, belgeleme ve bu bilgileri müze kayıtlarına ekleyerek gelecek nesillere aktarma.

Eğitim ve Programlar: Koleksiyonla ilgili eğitim programları, atölyeler ve etkinlikler düzenleme. Ziyaretçilere eserler hakkında bilgi verme ve anlamalarına yardımcı olma.

İletişim: Sanat dünyasındaki diğer profesyonellerle, sanatçılarla ve potansiyel bağışçılarla iletişim kurma.