Diyarbakır’daki Amida Höyük’te yürütülen kazı çalışmaları, kentin 10 bin yıllık tarihini gün yüzüne çıkarıyor. Dicle Üniversitesi tarafından 2018’de başlatılan kazılarda, 7 bin ila 9 bin yıllık yangın tabakaları, 1800 yıllık su kanalları ve Artuklu Sarayı’na ait yapılar ortaya çıkarıldı. Bu yıl, Artuklular döneminde tören ve askeri toplantılar için kullanılan “Alay Meydanı”nda çalışmalar hız kazandı.

10 Bin Yıllık Yerleşimin İzleri: Amida Höyük’ün Önemi
Diyarbakır’da yer alan Amida Höyük, tarih boyunca Hurri-Mitannilerden Osmanlı’ya kadar uzanan 30’a yakın uygarlığın izlerini barındırıyor. Kentin “sıfır noktası” olarak tanımlanan höyükte, yaklaşık 10 bin yıl önce başlayan yerleşimin günümüze kadar devam etmiş olması, burayı Filistin’in Eriha kentinden sonra dünyanın en eski ikinci yerleşim alanı konumuna getiriyor. Bu eşsiz tarihî miras, 2018 yılından bu yana Dicle Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında yürütülen kazı çalışmalarıyla gün yüzüne çıkarılıyor.
Kazılarda bugüne kadar 1800 yıllık su kanalları ve kalorifer sistemi, yaklaşık 1700 yıllık mezar odaları, Birinci Dünya Savaşı’ndan kalma 782 el bombası, 800 yıllık mermer parçaları ve 7 bin ila 9 bin yıllık yangın tabakaları gibi pek çok değerli buluntu ortaya çıkarıldı. Bu veriler, höyüğün sadece bölgesel değil, küresel ölçekte arkeolojik önemini gözler önüne seriyor.

Artuklu Sarayı ve Alay Meydanı’ndaki Çalışmalar
Bu yıl kazıların odak noktası, Artuklular dönemine ait (1183-1232) Artuklu Sarayı’nın “Alay Meydanı” olarak bilinen bölümü oldu. Geçmişte törenlerin ve askeri toplantıların yapıldığı bu alan, ordu sefer öncesinde ve dönüşünde toplandığı bir merkezdi. Prof. Dr. Yıldız, burada dört açmada kazı yürüttüklerini ve önemli mimari izler tespit ettiklerini belirtiyor.

Kazıların ardından Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında yapılacak çevre düzenlemesiyle meydan turizme kazandırılacak. Böylece alan, açık hava toplantılarının, kültürel etkinliklerin ve turistlerin dinlenebileceği bir merkez olarak yeniden hayat bulacak.

Diyarbakır’ın Yeni Turizm Merkezi
Kazı ekibi, çalışmaların bu yıl tamamlanmasını hedefliyor. Ayrıca alanın bir bölümünün, ziyaretçilerin kazı sürecini ve ortaya çıkarılan kalıntıları yerinde görebilmesi için açık bırakılması planlanıyor. Prof. Dr. Yıldız, Amida Höyük’ün Diyarbakır için stratejik bir turizm merkezi olacağını vurguluyor:
“Bu alan, kazılar tamamlandığında Diyarbakır Müzesi ile birlikte önemli bir turizm destinasyonuna dönüşecek. Böylece sadece arkeolojik bir kazı alanı değil, aynı zamanda kültürel bir cazibe merkezi haline gelecek.”

Geleceğe Miras: Törenler Yeniden Canlanacak
Koruma Kurulu tarafından onaylanan çevre düzenleme projesiyle Alay Meydanı, tarihi kimliğine uygun şekilde tören ve etkinliklere ev sahipliği yapacak. Böylece geçmişte olduğu gibi bir buluşma ve kutlama noktası olarak kullanılacak. Ayrıca bu proje, Diyarbakır’ın turizm potansiyelini artıracak ve tarihi mirasın canlı tutulmasına katkı sağlayacak.

Kazı çalışmalarının tamamlanmasıyla birlikte Amida Höyük, hem tarih hem turizm açısından kente değer katacak ve geçmişle bugünü buluşturan bir açık hava müzesi niteliği kazanacak.



 

AA Ömer Yasin Ergin