Etiyopya'da bulunan 1,6 milyon yıllık insanımsı tür Homo erectus fosilinin yüzünü dijital olarak canlandırıldı. DAN5/P1 adı verilen fosilin yüzü, insan yüzüne beklenenden çok daha uzak çıktı. İnsan evrimi ile varsayımları sarsan bu özellik, ve coğrafyada bulunan yüzlerin çeşitliliği, erken Homo türlerinden Homo erectus'a geçişin tahmin edilenden çok daha karmaşık ve mozaik bir oluşumu gözler önğüne serdi.

Midwestern Üniversitesi'nden Dr. Karen Baab liderliğindeki uluslararası araştırma ekibi, Etiyopya'da bulunan 1,6 milyon yıllık Homo erectus fosilinin yüzünü dijital olarak yeniden inşa etti. 'DAN5' adlı fosilin beklenenden daha ilkel olan yüz yapısı, türün Afrika kıtasındaki evrimsel çeşitliliğine ve göç hikayesine dair yeni sorular ortaya attı.

Etiyopya'da bulunan 1,6-1,5 milyon yıllık DAN5/P1 kafatası fosili üzerine yapılan yeni rekonstrüksiyon çalışması, insan evrimine dair yerleşik paradigmaları sarstı. Nature Communications dergisinde yayımlanan araştırma, erken Homo türlerinden Homo erectus'a geçiş olduğunu savunanlara, en azından sanılandan çok daha karmaşık ve "mozaik" bir süreç olduğununu gösteriyor..

Etiyopya'nın Afar bölgesindeki Gona sahası, 6 milyon yıldan eski hominin fosilleri ve 2,6 milyon yıllık taş alet kültürleriyle insan evriminin en zengin arşivlerinden biri. DAN5 fosili de burada, hem kadim (Oldowan) hem de daha gelişkin (Acheulian) taş aletlerle aynı katmanda bulundu. Bu durum, fosili, iki farklı taş alet teknolojisini kullandığı doğrudan kanıtlanan ender hominin kalıntılarından biri yapıyor.

Araştırmacılar, 2000 yılında keşfedilen dört büyük yüz parçasını yüksek çözünürlüklü mikro-BT taramalarıyla dijital modele dönüştürdü. Yaklaşık bir yıl süren titiz bir dijital birleştirme süreciyle, bu parçalar ve daha önce tanımlanmış kafatası kutusu bir araya getirildi. Dr. Baab, sonucu önceden bilinmeyen, son derece karmaşık bir 3B puzzle'ı çözmeye benzetti.

Karen L. Baab liderliğindeki uluslararası ekip; üst çene kemikleri, elmacık kemiği parçaları ve dişleri standart sanal rekonstrüksiyon teknikleriyle bir araya getirerek Doğu Afrika'nın en tam haldeki altıncı erken Pleistosen kafatasını oluşturdu. DAN5/P1 fosili üzerinde yapılan morfometrik analizler ve diş incelemeleri, bu fosilin Gürcistan’daki (Dmanisi) erken dönem Homo erectus örnekleriyle de benzerlikler taşıdığını ortaya koydu. Bu veri, erken insanların Afrika'dan Avrasya'ya yayılım rotaları ve türleşme süreçleri hakkındaki tartışmalara yeni bir boyut kazandırdı.

Ortaya çıkan yeniden yapım, DAN5'in bir Homo erectus olarak bilinen beyin kutusu özelliklerini, daha eski türlere ait ilkel yüz ve diş anatomisiyle birleştirdiğini gösterdi. Düz burun köprüsü ve iri azı dişleri gibi bu beklenmedik karışım, daha önce Avrasya'da görülmüştü ancak Afrika'da bir ilk. Bu bulgu, Homo erectus'un Afrika dışında evrimleştiği fikrine meydan okuyor ve türün içinde geliştiği anatomik çeşitliliği vurguluyor.

Araştırmacılar, mikro-bilgisayarlı tomografi (μ-CT) taramaları kullanarak DAN5/P1 kafatasının daha önce eksik olan yüz kısmını dijital ortamda birleştirdi. Ortaya çıkan sonuç şaşırtıcıydı: Bu antik birey, Homo erectus’a özgü belirgin kaş kemerleri ve kafatası yapısına sahip olmasına rağmen; yüz hatları, diş yapısı ve özellikle 598 cm³'lük küçük beyin hacmiyle daha ilkel (basal) Homo türlerine (örneğin Homo habilis) benzerlik gösteriyordu. Bu durum, evrimin vücudun farklı bölümlerinde farklı hızlarda ilerlediğini kanıtlar nitelikte.

Gona’da yürütülen çalışma, yaklaşık 1,6 milyon yıl önce Afrika'da sadece tek bir "gelişmiş" Homo erectus türünün değil, farklı fiziksel özelliklere sahip birden fazla insan grubunun aynı anda yaşamış olabileceğini destekliyor. Bulgular, küçük beyinli ve daha ilkel özelliklerini koruyan grupların, beyin hacmi hızla artan diğer gruplarla yan yana, uzun süre varlığını sürdürdüğünü gösteriyor. Bu da şu ana kadar evrim teorisyenlerinin öne sürdüğü insan soy ağacının, en azından düz bir çizgiden ziyade, dallanıp budaklanan ve iç içe geçen bir yapıya sahip olduğunu işaret ediyor.

Ali Zülfikar Emin - Arkeolojikhaber.com

Kaynak: Nature