Kocaeli Büyükşehir Belediyesi öncülüğünde ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı işbirliğiyle yürütülen “İzmit Körfezi Dip Çamuru Temizleme Projesi”, bölgedeki deniz ekosisteminde belirgin bir canlanma yarattı. Yaklaşık 1,6 milyon metreküp çamurun temizlendiği proje, oksijen seviyesini artırarak balık türlerinin, deniz çayırlarının ve kuş göç yollarının yeniden canlanmasına katkı sağladı. İzmit Körfezi, Türkiye'nin örnek çevre rehabilitasyon alanı olma yolunda ilerliyor.

Türkiye’nin En Büyük Deniz Rehabilitasyon Projesi
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yaklaşık 2,5 yıldır sürdürülen dip çamuru temizliği, Marmara Denizi’nin en kritik bölgelerinden biri olan İzmit Körfezi’nde ekolojik bir yeniden doğuş sürecini başlattı. “İzmit Körfezi Doğu Baseni Dip Çamurunun Temizlenmesi, Susuzlaştırılması ve Bertarafı Projesi”, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı iş birliğiyle Mayıs 2023’te uygulamaya konuldu.

Proje kapsamında, bugüne kadar 182 hektarlık bir alanda yaklaşık 1,6 milyon metreküp dip çamuru temizlendi. Bu temizlik, deniz dibinde uzun süredir biriken organik atıkların uzaklaştırılmasıyla oksijen seviyesinin yükselmesini sağladı. Böylece körfezin ekosistemi yeniden nefes aldı; yosun, deniz çayırı, kabuklu canlılar ve balık türlerinde artış gözlendi.

Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Büyükakın, projenin yalnızca yerel değil, uluslararası ölçekte örnek teşkil eden bir çevre rehabilitasyonu olduğunu vurguladı. “Deniz dibindeki çamurun kaldırılması, oksijenin yeniden dolaşımını sağlıyor. Oksijen yoksa yaşam da yok,” diyen Büyükakın, proje sayesinde İzmit Körfezi’nin Marmara Denizi’nin en canlı bölgelerinden biri olma potansiyeline yeniden kavuştuğunu belirtti.

Oksijenle Yeniden Doğan Bir Deniz
Projenin uygulandığı bölgede yapılan ölçümlerde, denizdeki oksijen seviyesinin ciddi biçimde arttığı, kirliliğe dayanıklı türlerin yerini yerli deniz canlılarının almaya başladığı gözlendi. Daha önce oksijensiz koşullar nedeniyle yaşamın sürdürülemediği deniz tabanında midye, deniz çayırı, hatta deniz atı popülasyonları yeniden ortaya çıktı.
Başkan Büyükakın, “Geçmişte oksijen oranı yüzde 6’lara kadar düşmüştü. Şimdi bu oran artış eğiliminde. Marmara Denizi’nin ölüm süreci tersine çevriliyor,” diyerek yapılan temizlik çalışmasının yalnızca çevresel değil, biyolojik sürdürülebilirlik açısından da dönüştürücü olduğunu ifade etti.

Uzmanların yaptığı analizlerde, deniz dibi mercanlarının ve mikro ekosistemlerin yeniden oluştuğu, bu durumun balık türlerinin yumurtlama alanlarını genişlettiği belirlendi. Böylece, eskiden yok olan türlerin geri döndüğü ve ekosistemin kendini onarma kapasitesinin güçlendiği gözlemlendi. Büyükakın, “Artık yunusları, orkinosları, kaybolan balık türlerini yeniden görüyoruz. Bu, yalnızca suyun temizliği değil, ekolojik bir iyileşmenin göstergesi,” ifadelerini kullandı.

Kuş Göç Yollarında Yeni Bir Denge
İzmit Körfezi aynı zamanda önemli bir kuş göç koridoru üzerinde yer alıyor. Projeyle birlikte sulak alanlarda gerçekleşen iyileşme, bölgeyi yeniden göçmen kuşlar için cazip bir alan haline getirdi. Özellikle flamingoların geri dönmesi, çevresel dengenin sağlandığının güçlü bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.
Büyükakın, “Flamingoların dönüşü, deniz ve kara ekosistemlerinin yeniden nefes aldığının işareti. Bu sadece bir temizlik projesi değil, bir yaşam döngüsünün yeniden başlamasıdır,” dedi.

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, proje alanını kuş gözlem turizmine açmayı planlıyor. Böylece İzmit Körfezi’nin doğal güzellikleriyle birlikte ekoturizm potansiyeli de değerlendirilecek. “Burayı sadece bilimsel bir araştırma alanı değil, aynı zamanda doğayla iç içe bir gözlem merkezi haline getireceğiz,” diyen Büyükakın, hem yerel halkın hem de ziyaretçilerin doğayla daha bütüncül bir ilişki kurmasını hedeflediklerini ifade etti.

Türkiye İçin Bir Model Oluşturuyor
“İzmit Körfezi Dip Çamuru Temizleme Projesi” yalnızca bölgesel bir çevre yatırımı değil, aynı zamanda Türkiye genelinde uygulanabilecek ekosistem restorasyonu modelinin öncüsü olarak görülüyor. Projenin başarısı, Marmara Denizi’nin diğer bölgelerinde de benzer uygulamaların başlatılmasına öncülük edecek.

Başkan Büyükakın, “Arıtma, deniz kirliliğinin önlenmesi, balıklandırma ve mavi bayrak hedefleriyle burayı yeniden bir ‘doğa laboratuvarına’ dönüştürmek istiyoruz,” diyerek İzmit Körfezi’nin gelecekte hem bilimsel araştırma merkezi hem de doğal yaşam rezervi olarak değerlendirilmesi hedefini paylaştı.

Bu kapsamlı çalışma, Türkiye’nin deniz ekosistemlerinin korunması ve sürdürülebilir çevre politikalarının uygulanması açısından örnek bir yönetişim modeli olarak değerlendiriliyor.

İbrahim Aktaş aa