Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı işbirliğiyle yürütülen ve 150 milyon dolarlık bütçe ile hayata geçirilen İzmit Körfezi Dip Çamuru Temizliği Projesi, su altı yaşamında gözle görülür iyileşmelere yol açıyor. Bilimsel dalışlarla desteklenen çalışmalarda balık popülasyonunun arttığı, su kalitesinin yükseldiği ve yeni ekolojik türlerin bölgede yeniden görülmeye başladığı tespit edildi.

Ekosistem Odaklı En Büyük Rehabilitasyon Projesi
İzmit Körfezi’nde 2023 yılında başlayan “Dip Çamurunun Temizlenmesi, Susuzlaştırılması ve Bertaraf Hizmeti Projesi”, Türkiye’nin deniz ekosistemine yönelik en büyük bilimsel temelli rehabilitasyon girişimi olarak niteleniyor. TÜBİTAK iş birliğiyle geliştirilen proje, Körfez’in doğu baseninde tespit edilen 11 milyon ton çamurun bilimsel yöntemlerle bertaraf edilmesini hedefliyor.

Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Büyükakın, dalış incelemesi sırasında yaptığı açıklamada, Körfez’de 8 milyon ton çamurun temizlenmesi gerektiğini belirlediklerini vurguladı. Proje kapsamında dipte biriken çamurun su kalitesini düşürdüğü, oksijen döngüsünü kısıtladığı ve deniz canlılarının yaşam alanlarını yok ettiği kaydedildi. Büyükakın, şu değerlendirmeyi yaptı: “Temizlik yapılan 190 hektarlık alanda canlılık gözle görülür biçimde artmaya başladı. 460 hektarlık alanda çalışmalar sürecek. Bu sadece Türkiye’nin değil, dünya ölçeğinde de nadir görülen büyüklükte bir rehabilitasyon girişimi.”

Türkiye’nin gelecek yıl ev sahipliği yapacağı COP zirvesine atıf yapan Büyükakın, Körfez projesinin küresel ölçekte örnek gösterilecek bir çevre hamlesi olacağını ifade etti.

Bilimsel Dalışlarda Yaşam İzleri: “Körfez İyileşiyor”
Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Sarı, temizlik yapılan bölgede yaptığı dalışlarda yeni ekosistem oluşumunun kanıtlarını tespit ettiklerini belirtti. Pisi balığı gibi türlerin yeniden görülmeye başlaması, oksijen seviyesindeki artış ve deniz yosunlarının dipte tutunarak büyümesi, Körfez’in temizliğe biyolojik yanıt verdiğini gösteriyor.
Prof. Sarı şu tespitleri paylaştı:
“Henüz temizlik alanı tamamlanmadı ancak su kalitesindeki iyileşme tüm Körfez’e yayılmış durumda. Çözünmüş oksijen seviyesi oldukça yükseldi. Kırmızı yosunların tutunması ve iğne balığı gibi türlerin görünmesi, sağlıklı döngünün yeniden oluştuğunun göstergesi.”

Sarı ayrıca 3–5 yıl içinde İzmit Körfezi’nin Marmara’nın en temiz körfezlerinden biri olacağını ifade ederek, müsilajın az görülmesinde temizlik faaliyetlerinin belirleyici rol oynadığını vurguladı.

Dalgıçlar İçin Yeni Bir Dalış Rotası
Belgesel yapımcısı ve yönetmeni Savaş Karakaş, geçmişte “çamurlu dip nedeniyle dalış planlanmayan” İzmit Körfezi’nin artık dalış turizmine açılabileceğini belirtti. Uzmanlar, dalış sonrası yaptıkları gözlemlerde deniz çayırlarının, kum zeminde tutunmaya başlayan kabuklu canlıların ve yengeçlerin popülasyon oluşturduğunu kaydetti. Büyükakın, “Artık çıplak gözle bile değişimi görebiliyoruz” ifadelerini kullandı.

Dip temizlik çalışmaları sırasında yer yer 3 metreye ulaşan çamur tabakasının kaldırılmasıyla deniz tabanının oksijenle buluştuğu, bunun da beslenme, üreme ve tür çeşitliliğini artıracağı ifade edildi. Uzmanlar, elde edilen bulguların 5 Aralık’ta düzenlenecek “Hedef: Sağlıklı Bir Deniz Ekosistemi” panelinde sunulacağını açıkladı.

Projenin Kapsamı ve Güncel Durum
Toplamda 468 hektarlık alanda yürütülen projenin 3 etaptan oluştuğu, şu ana kadar 1.1 milyon metreküp çamurun bertaraf edildiği ve 189 hektarlık alanda 1 milyon 715 bin metreküp dip çamurunun temizlendiği bildirildi. Devam eden ikinci etap kapsamında ise 615 bin metreküp çamurun uzaklaştırılması sürüyor.

Çevre dostu bertaraf ve susuzlaştırma yöntemlerinin kullanıldığı projenin ilerleyen yıllarda İzmit Körfezi’ni “mavi dönüşüm” vizyonu kapsamında sürdürülebilir bir ekosistem haline getirmesi hedefleniyor.

İzmit Körfezi, dip çamuru, deniz ekosistemi, rehabilitasyon projesi, sualtı biyolojisi, müsilaj, temiz deniz, sürdürülebilirlik, dalış araştırmaları, Kocaeli, çevre politikası, TÜBİTAK