Anasayfa / Kütüphane / Sözlük

Manyak: Manyaklar

manyak nedir? Şaman manyakları ne demektir? Manyak neye denir? Mitolojide manyak neyin adıdır?

 

Manyak (Manyaklar); Orta Asya'da Şamanların (Kamlar) ayin esnasında giydikleri kıyafetlere verilen isimdir. Şamların ayin sırasında giydiği ve genellikle önü kırmızı şeritli geyik veya keçi derisinden veya onların tükleri ile dokunmuş keçe giysilere manyak denilmektedir.

Manyaklar işin ustası terziler tarafından dikilmekte ve süslemeleri de çeşitli özel malzemelerden oluşmaktadır.

İstisna olarak Ülgen ve oğulları için yapılan ayinlerde manyak giyilmez, yerine adî cepken giyilir ve eteklerine kadar uzanan üç beyaz şerit asılır ki ona da “üç yalamaluu ton” denilir.. Manyaksız kamların (manyagı yok kam) külâhları özellikle beyaz kuzu derisinden yapılmaktadır. Onların inanışına göre beyaz renk temiz ruhların hoşuna gitmektedir.

Sıradan şamanlar ise (manyaktuu kam) ise siyah kuzu derisinden yapılmış külahlar kullanırlar ve ayin esnasında da buna üç beyaz şerit takarlari

.Manyaklar; Altay Türkleri tarafından “manyak” olarak adlandırılan Şaman çuhasıdır. Bu çuha sırasıyla Şaman başlığı veya tepeliği, yüze geçirilen veya takılan maske, ayağa giyilen ayakkabı veya dize kadar çekilen çekme, demir veya çeşitli metallerden kesilerek "manyak"ın üzerine dikilmiş mistik değeri ve manası olan sembollerden oluşur.

Manyak; Güncel Türkçe sözlükte genelikle argo manası ile akıl dışı işler yapan insanlar için kullanılan sıfattır. Fakat o sıfatın etnik kökeni de şaman davranışlarındaki bilinç dışı hareketlerdir. 

Sözlükte manyak için verilen üç anlam şöyle sıralanır: 

1.Maniye yakalanmış hasta (kişinin normal hâlinden farklı, abartılı ve aşırı davranışlar sergilemesi durumu.)

2..Gülünç, garip, şaşırtıcı davranışları olan (kimse).

3. “Aptal, çılgın, dengesiz, deli” anlamlarına gelen sıfat..

Bu anlamların hepsi aslında şamanın ayin sırasındaki esrik hareketlerini ve durumunu tanımlamaktadır. 'Deli' gibi dans eden, davul çalan, çeşitli hayvanlara dönüşen kişiyi yani. Şamanın bu hale dönüşmesinde manyak'ın da etkisi yadsınamaz. En azından düşüncesi.

Manyak; İngilizce'de maniac, Fransızca'da maniaque, Yunanca'da maniakos anlamlarına gelir. Kelimenin eski Yunanca maniakos'tan geldiği de varsayılmaktadır ancak her halükarda kök şaman ayğnlerine dayanmaktadır.

Mitoloji'de manyak;  Yunan zeka ve savaş Tanrıçası Athena'nın Aegis isimli zırhıebir geyik derisinden yapılmıştır. Manyak'ın göğsünde veya sırtında güneşi temsil eden ve demirden yapılmış bir disk bulunur. Aegis'in göğsünde ise Gorgon Medusa'nın (yılan saçlı, bakışlarıyla insanları taşa çeviren mitolojik kadın) yuvarlak tasviri. Manyak'ın omuzlarından eteğine kadar deriden kesilmiş ve “yılan”ı sembolize eden beyaz ve siyah sicimler sallanır. Bazen Aegis'in kenarlarında da kıvrılan yılanlar tasvir edilir. Şamanın başında ise, üç sivri ucuyla geyiği sembolize eden bir başlığı bulunur. Athena da genelde başında, üzerinde üç sfenks/grifon olan bir taçla tasvir edilir. Yunanca'daki maniakos da bunu kanıtlar niteliktedir...