İnek kafatasındaki 5400 yıllık delik neden açılmıştı?

5.400 yıllık inek kafatasında cerrahi yöntemle açılan delik bulundu. Hayvan kafatasının neden delindiğine dair araştırmacıların iki farklı görüşü var.

5400 yıl önce veterinerlik mi vardı?

İnsan kafataslarında trepanasyon yani cerrahi müdahale için delik delme uygulamasının 10.000 yıldır uygulandığı biliniyor. Fakat bilim adamlarının ilk kez bir inek üzerinde trepanasyon deliği buldular. İnsanların 6.4 cm x 4.7 cm genişliğindeki deliği ineğin kafatasını neden açtığı merak ediliyor.

Hayvanı kurtarmak için beyin ameliyatı nedeniyle kafasının delindiği ileri sürülüyor. Ama bu teoriye olumsuz bakanlar da var. Onlara göre o çağda hayvanlar ameliyat yapılacak kadar değerli değildi. İnsanların başlarında delik açacak 'pratisyen hekimler' ellerini alıştırmak için hayvanlar üzerinde test yapmış olabilirler.

Fransa’daki Champ-Durand arkeolojik alanında, Neolitik döneme ait bir inek kafatasında küçük yuvarlak delik bulundu. Bu arkeologların bir sığır kafatasında insan eliyle bilinçli açılmış olarak buldukarı ilk delik. Kafatasındaki oyuk, veterinerlik girişiminin veya hayvan deneylerinin en erken kanıtı olabilir.

Delikler beyin cerrahisinin kanıtı sayılıyor

Daha önce dünyanın çeşitli yerlerinde, bazıları 10.000 yıl öncesine tarihlenen, benzer deliklere sahip insan kafatasları bulunmuştu. İnsanların kafatasına kazınarak ya da delinerek yapılan ve trepanasyon adı verilen bu delikler, beyin cerrahisinin kanıtını oluşturuyordu.

Fransa’daki Champ-Durand neolitik alanında bulunan, MÖ 3.400 ila 3.000 yılları arasında tarihlenen inek kafatasındaki delik, bir hayvan üzerinde bu tür ameliyatların en erken örneği olabilir.

Scientific Reports dergisinde Fernando Ramirez Rozzi & Alain Froment imzaları ile yayınlanan "Earliest Animal Cranial Surgery: from Cow to Man in the Neolithic" başlıklı makalenin baş yazarı Fernando Ramirez Rozzi, “Çok, çok sayıda insan kafatasını analiz ettim… Hepsi neolitik döneme ait ve hepsi aynı tekniklerle yapılmış. Bu ineğin kafatasındaki gözlemleyebileceğiniz teknik de bunlarla aynı.” diyor.

Kafatasının bir kısmının çıkarılması, bazen modern tıpta beyin kanaması veya beyin şişmesinde kanamaya neden olan bir kafa travması sonrasında basıncı kontrol etmek için kullanılan bir tekniktir. Fakat bu trepanasyon işleminin tarihöncesi dönemlerde ne için kullanıldığı önemli bir tartışma konusu. Bazıları bir çeşit tıbbi müdahale olarak kullanıldığını öne sürerken, bazıları ise ritüellerin bir parçası olduğunu savunuyor.

Delikli bir yaban domuzu kafatası da bulunmuştu

Söz konusu inek kafatası, bir hayvan üzerinde en iyi kesin trepanasyon örneğini oluşturuyor. Hayvanlara yapılan kafatası cerrahisinin bir örneği de, 1948 yılında rapor edilen delikli bir yaban domuzu kafatasıydı. Ancak bu kafatasının kaç yaşında olduğunu net değil.

Ramirez Rozzi ve araştırmanın eş yazarı Alain Froment, ineğin kafatasındaki yaklaşık 6.4 cm x 4.7 cm genişliğindeki deliğin, başka bir inekle gerçekleşen şiddetli bir kavgada oluştuğuna dair eski sonuçların çürüdüğünü söylüyor. Çünkü kafatasında başka kırık veya kemik parçalanma belirtisi yok. Ayrıca inekte bulaşıcı bir hastalığın veya tümörün bir sonucu olduğuna dair de bir işaret yok.

İnsan kafataslarındaki deliklerle aynı

Ancak dikkatli analizler, deliğin, trepanasyon yapılmış insan kafataslarındaki gibi, aynı tür kazıma izlerine sahip olduğunu gösterdi.

Hayvan ameliyat edilmiş olabilir mi?

Ekip deliğin iyileşmeye başladığına dair işaret bulunmadığını söylüyor. Bu durum ya ineğin ölmek üzere iken ya da öldükten sonra deliğin açıldığına işaret ediyor.

Araştırmacılar deliğin neden açıldığı konusunda iki görüş öne söylüyor: İlki, insanlar başka insanların başlarında delik açmak için becerilerini geliştiriyorlardı. Eğer durum buysa, yeni keşif hayvan deneylerinin en erken kanıtını oluşturuyor. İkinci teoride ise, delik bir çeşit veterinerlik prosedürünün en erken kanıtıydı ve ineğin hayatını kurtarmak için yapılmıştı.

Ayrıca eğer ikini teori geçerliyse, bu müdahale muhtemelen nöbet geçirme gibi bazı davranış değişikliklerine neden olmuş olmalıydı. Bu da, neolitik insanların beyin ve bu tür problemler arasında bir bağlantı kurduğuna işaret ediyor.

Ancak Ramirez Rozzi, neolitik veterinerlik fikrinin, iki seçenek içinde daha az olası olduğunu söylüyor: "İnek birçok inekten sadece bir tanesiydi ve ölen hayvanların etleri yeniyordu. Yüzlerce inek arasında neden tek bir inek yaşatılmak istensin? Bu bana mantıklı gelmiyor"

The Guardian (Erman Ertuğrul - Arkeofili.com)