Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Adasında Orman Yangınlarının Ardındaki İklim Gerçeği

World Weather Attribution (WWA) grubunun yürüttüğü son araştırmaya göre, insan kaynaklı iklim değişikliği bu yıl Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs’ta çıkan orman yangınlarının şiddetini \%22 artırdı. Analiz, yangın öncesinde sıcak, kuru ve rüzgârlı hava koşullarının oluşma olasılığının iklim değişikliği nedeniyle 10 kat yükseldiğini ortaya koydu. Araştırmacılar, küresel sıcaklık artışı kontrol altına alınmazsa bu tür yangınların daha sık ve daha yıkıcı hale geleceği konusunda uyarıyor.

İklim Değişikliği ve Yangın Riski Arasındaki Bağlantı
Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs’ta meydana gelen büyük orman yangınlarının ardında, insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliğinin etkisi olduğu bilimsel olarak ortaya kondu. İngiltere, Türkiye, Hollanda ve ABD’den bilim insanlarının oluşturduğu World Weather Attribution (WWA) grubu, bu yangınlara zemin hazırlayan hava koşullarını inceledi. Araştırmaya göre, iklim değişikliği nedeniyle yangınların öncesindeki sıcak, kuru ve rüzgârlı hava koşullarının oluşma ihtimali 10 kat arttı ve bu koşullar %22 daha şiddetli yaşandı.
Avrupa, bir milyon hektardan fazla alanın kül olduğu orman yangınları açısından “en kötü yıl” olarak kayıtlara geçti. Bilim insanları, fosil yakıtların yakılmaya devam etmesi durumunda yangın riskinin ilerleyen yıllarda daha da artacağı konusunda uyarıyor.

Analiz Sonuçları: Daha Sıcak, Daha Kuru ve Daha Rüzgârlı Bir Akdeniz
Araştırma, yangınlardan önceki aylar, haftalar ve günlerde iklim koşullarını detaylı biçimde analiz etti. Bulgulara göre, bölgedeki toplam kış yağışları %14 azaldı; bu durum yaz aylarında daha kuru hava koşullarının oluşmasına yol açtı. Ayrıca, yoğun sıcaklık ve düşük nem nedeniyle bitki örtüsü hızla kurudu ve kolay tutuşabilir hale geldi.
Haziran ve temmuz aylarında Akdeniz genelinde yüzlerce orman yangını çıktı. Art arda 40°C’nin üzerinde seyreden sıcaklıklar, kurak zemin ve fırtına şiddetinde rüzgârlar, yangınların kontrolsüz şekilde yayılmasına neden oldu. Araştırmacılar, bu üç koşulun birleşiminin iklim değişikliğine bağlı olarak çok daha sık yaşandığını vurguluyor.

Gelecek İçin Kara Senaryo: Artan Yangın Olasılığı
WWA raporuna göre, küresel sıcaklıklar sanayi öncesi döneme kıyasla 1,3°C yükselmiş durumda. Mevcut politikalarla bu artış 2,6°C’ye ulaştığında, yangına elverişli koşulların yaşanma olasılığı 9 kat, şiddeti ise %25 artacak. Bu senaryo, sadece Akdeniz değil, dünya genelinde daha geniş yangın risklerini beraberinde getirecek.
Araştırmacılar, bu riskleri azaltmak için yakıt yönetimi stratejilerinin güçlendirilmesi, toplumsal farkındalık çalışmalarının artırılması ve yenilenebilir enerjiye geçişin hızlandırılması gerektiğini belirtiyor.

Uzmanlardan Uyarılar: Fosil Yakıtlar ve Siyasi İrade
Londra Imperial College’dan Prof. Dr. Friederike Otto, yangınların bir uyarı olarak görülmesi gerektiğini vurgulayarak şu değerlendirmede bulundu:
“Sanayi öncesi döneme göre 1,3°C artan küresel sıcaklıklar, aşırı yangınların önünü açıyor. Ülkeler petrol, gaz ve kömür yakmaya devam ettikçe büyük ve hızla yayılan yangınların riski artacak. Yenilenebilir enerjiye geçiş için gerekli bilgi ve araçlara sahibiz ancak fosil yakıtlara bağımlılığı sürdüren çıkar grupları engel teşkil ediyor.”
İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü’nden Bikem Ekberzade ise Türkiye’de bu yıl haziranda orman yangınlarının beklenmedik şekilde arttığını hatırlatarak, iklim koşullarının yangınların yayılmasını kolaylaştırdığını belirtti. Ekberzade, “Bitki örtüsü kuruysa, tek bir kıvılcım bile kontrolü zor yangınlara neden olabilir. Bu eğilim devam ederse, şiddetli ve ölümcül yangınlar yakında norm haline gelebilir.” dedi.

AA Nuran Erkul Kaya