Türk Kahvesi AB’de 'Geleneksel Ürün Adı' Olarak Tescil Edildi
Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yayımlanan kararla Türk kahvesi, Türkiye’nin AB’de “geleneksel ürün adı” statüsüyle tescillenen ilk ürünü oldu. UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’nde de yer alan Türk kahvesi, beş asırlık kültürel geçmişiyle misafirperverliğin, sohbet geleneğinin ve toplumsal hafızanın simgesi olarak uluslararası düzeyde koruma altına alındı.
Türk Kahvesinin AB Nezdindeki Yolculuğu
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) başvurusuyla başlatılan tescil süreci sonuçlandı ve Türk kahvesi, Avrupa Birliği’de “geleneksel ürün adı” olarak tanındı. AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanan ilanla duyurulan bu karar, üç aylık itiraz sürecinin tamamlanmasının ardından yürürlüğe girdi. Böylece Türk kahvesi, Türkiye’nin AB tarafından bu kategori altında tescillenen ilk ürünü olma niteliği kazandı.
Bu tescil, yalnızca gastronomik bir ürünün korunması anlamına gelmiyor; Türk kahvesinin kültürel karakteri ve sosyal ritüellerdeki sembolik rolü de böylece hukuki güvence altına alınmış oluyor. UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’nde de yer alan Türk kahvesi, tarihsel süreklilik, toplumsal etkileşim ve kültürel aktarım açısından uluslararası ölçekte özgün bir değer taşıyor.
Kültürel İçecekten Küresel Miras Öğesine
Türk kahvesi, Osmanlı döneminden bu yana yalnızca bir içecek değil; toplumsal birlikteliğin, misafirperverliğin, sohbet geleneğinin ve gündelik yaşam pratiklerinin simgesi olarak değerlendiriliyor. Cezve geleneği, sunum biçimi, kahvenin pişirme tekniği ve birlikte tüketilen lokum gibi eşlikçileriyle bu kültür, sadece damak tadını değil, sosyal iletişim biçimlerini de şekillendiriyor.
TOBB tarafından yapılan açıklamada, Türk kahvesinin kültürel miras yönüne dikkat çekilerek, “500 yılı aşkın geçmişiyle sadece bir içecek değil, misafirperverliğimizin ve dostluğun simgesi” ifadeleri kullanıldı. Tescil ile kahvenin üretim geleneği, aroma özellikleri ve hazırlama biçimi AB platformunda korunmuş olacak; böylece sahte ürün ve tanıtım biçimlerinin önüne geçilmesi hedefleniyor.
Bu gelişme, Türkiye’nin geleneksel gastronomik mirasının uluslararası tanınırlığına ve somut olmayan kültürel mirasın korunmasına yönelik sistematik politikaların önemini bir kez daha ortaya koyuyor.
Coğrafi İşaretlerde Türkiye: Kaytaz Böreği ve Gaziantep Lahmacunu da AB'de
Türk kahvesinin geleneksel ürün adı tesciline ek olarak, Hatay kaytaz böreği ve Gaziantep lahmacunu da AB’den coğrafi işaret alan yerel lezzetler arasında yer aldı. Böylece Hatay kaytaz böreği Türkiye’nin 39’uncu, Gaziantep lahmacunu ise 40’ıncı AB tescilini almış oldu.
TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada Türkiye'nin eşsiz gastronomik çeşitliliğine işaret ederek, coğrafi işaret ve geleneksel ürün çalışmalarının sürdüğünü belirtti. Hâlihazırda AB süreci devam eden 42 coğrafi işaret ve 2 geleneksel ürün adı için de çalışmaların aktif olarak sürdürüldüğü ifade edildi.
Bu gelişme, Türkiye'nin yerel üretim, gastronomi, zanaatkârlık ve tarımsal çeşitlilik alanlarında Avrupa ölçeğinde rekabet gücünü artırmasının yanı sıra, coğrafi işaretli ürünlere yönelik ekonomik potansiyelin de güçleneceğine işaret ediyor. Coğrafi işaret tescilleri, ürünlerin özgün karakterini korurken kırsal kalkınmaya, turizm faaliyetlerine ve yerel üretici gelirlerinin artmasına katkı sağlıyor.
Türkiye’nin AB Tescilli Ürün Portföyü
Türkiye’nin AB’den tescil alan ürünleri, baklavadan peynire, zeytinyağından fındığa uzanan geniş bir gastronomi ve tarım mirasına işaret ediyor. Gaziantep baklavası, Aydın inciri, Milas zeytinyağı, Taşköprü sarımsağı, Gemlik zeytini ve Ezine peyniri gibi ürünler bu portföyde yer alıyor. Her bir tescil, Türkiye’nin bölgesel üretim geleneklerinin sürdürülebilirliğini ve uluslararası pazarlardaki marka değerini destekliyor.
Gastronomik zenginlikleri, kültürel çeşitliliği ve tarımsal üretim potansiyeliyle Türkiye, AB Coğrafi İşaret Sistemi’nde görünürlüğünü istikrarlı biçimde artırıyor. Türk kahvesinin tescili ise bu sürecin kültürel boyutunu güçlendirerek ulusal kimliğin önemli bir unsurunun dünya arenasında korunmasına katkı sunuyor.
Hülya Ömür Uylaş aa