Syedra Antik Kenti'ndeki Aziz Pavlus Freski Anadolu Hristiyanlığına Işık Tutuyor
Antalya’nın Alanya ilçesindeki Syedra Antik Kenti’nde yürütülen kazılarda, milattan sonra 5 ila 7. yüzyıllara tarihlenen Aziz Pavlus freskinin yer aldığı Vaftiz Mağarası keşfedildi. Duvar resimleri, Hristiyanlık tarihinde nadir görülen ikonografik örnekler arasında değerlendiriliyor. Koruma ve onarım çalışmaları tamamlandığında mağaranın turizme kazandırılması planlanıyor.
Kutsal Bir Alan: Syedra’nın Vaftiz Mağarası
Alanya’nın 350 metre yüksekliğindeki kayalık yamacında konumlanan Syedra Antik Kenti, arkeolojik araştırmalarla her geçen yıl yeni keşiflere sahne oluyor. Kentte yürütülen kazıların son bulgusu, erken Hristiyanlık dönemine ait önemli bir ibadet mekânı olan Vaftiz Mağarası oldu. Mağara, duvarlarındaki figürlerle Anadolu’daki en erken Hristiyan sanat örneklerinden birini temsil ediyor.
Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi (ALKÜ) Turizm Fakültesi Öğretim Üyesi ve kazı başkanı Doç. Dr. Ertuğ Ergürer, mağaranın geçmişinin 1990’lı yıllardan beri bilindiğini, ancak büyük oranda toprak altında kaldığı için 2022 yılında giriş kısmının temizlenmesiyle yeniden bilimsel olarak değerlendirilmeye başlandığını belirtiyor.
Ergürer’e göre mağara, Syedra’daki dini yapılar içinde özel bir konuma sahip: “Kentte birçok kilise tespit ettik, ancak bu mağara hem konumu hem de iç süslemeleriyle farklı bir işlev üstlenmiş görünüyor.”
Aziz Pavlus Figürü: Anadolu Hristiyanlığında Nadir Bir Temsil
Kazı ekibi, mağaranın doğu yönündeki duvarlarında 2024 yılında yürütülen koruma çalışmaları sırasında Aziz Pavlus’un freskini gün yüzüne çıkardı. Resimde, Pavlus’un elinde kitap tutar şekilde betimlendiği, kitabın üzerinde ise “Rabbe şükretmek senin adına ilahiler söylemek iyidir, ey yüceler yücesi” ifadesinin yer aldığı tespit edildi.
Ergürer, bu bulgunun Hristiyan ikonografisinde büyük önem taşıdığını vurguluyor:
“Aziz Pavlus, Hristiyanlığın Roma İmparatorluğu içinde yayılmasında merkezi bir figürdür. Anadolu’da bu figürü içeren freskler çok sınırlıdır. Bilinen diğer örnekler Efes ve Kapadokya’dadır; Syedra, bu anlamda üçüncü merkez konumuna yükselmiştir.”
Aynı sahnede Pavlus’un karşısında bir kadın figürü, ortada ise tahtta oturan İsa betimlemesi bulunuyor. Bu üçlü kompozisyonun erken Bizans sanatında “Göksel Taht Sahnesi” ikonografisini yansıttığı düşünülüyor.
Erken Bizans Dönemine Tarihleniyor
Mağaranın mimari yapısı da en az freskler kadar dikkat çekici. Doğal oluşumlu bu mağaranın iki cephesine örülen duvarlar ve doğu yönündeki apsis ile havuz, alanın vaftiz törenleri için düzenlendiğini gösteriyor. Arkeologlar, mağaranın MS 5–7. yüzyıllar arasında kullanıldığını, duvar resimlerinin ise bu dönemde tamamlandığını tahmin ediyor.
Kazı başkanı Ergürer, duvar yazıtlarının freskin kimliğine ışık tuttuğunu belirtiyor: “Resmin ‘Ioannes’ adlı bir atölye ya da dükkan sahibi tarafından adandığını biliyoruz. Bu da yerel halkın Hristiyan inancını ne denli benimsediğini gösteriyor.”
Mağaranın iç duvarları haç motifleri, çiçek desenleri ve kırmızı pigment kalıntılarıyla süslenmiş durumda. Ancak tahribat nedeniyle bazı bölümlerin korunması için titiz bir konservasyon süreci yürütülüyor.
Koruma Altında, Ziyarete Hazırlanıyor
Syedra Antik Kenti’nde sürdürülen çalışmalar, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın gözetiminde ve çeşitli kurumların desteğiyle devam ediyor. Kentte beş farklı kilise yapısı tespit edilmiş durumda. Ancak bunların arasında Vaftiz Mağarası, Aziz Pavlus freski sayesinde öne çıkıyor.
Doç. Dr. Ergürer, mağaranın şu an için ziyarete kapalı olduğunu, hem fresklerin hem de yapının korunması amacıyla alanın güvenlik kameralarıyla izlendiğini ifade ediyor:
“Syedra, artık güvenlik sistemleriyle daha iyi korunan bir ören yeri haline geliyor. Koruma ve onarım süreçleri tamamlandığında Vaftiz Mağarası’nı da kontrollü şekilde ziyaretçilere açacağız.”
Syedra Antik Kenti’nin bu yeni keşfi, erken Bizans sanatına dair Anadolu’daki temsil çeşitliliğini artırırken, Hristiyanlık tarihinin görsel anlatısına da yeni bir halka ekliyor.
Mustafa Kurt aa