Safranbolu’nun UNESCO Yolculuğunda 31 Yıl
Safranbolu, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girişinin 31. yılını kutlarken, Osmanlı kent dokusunu bütüncül biçimde koruyabilmiş ender yerleşimlerden biri olma özelliğini sürdürüyor. 1970’li yıllardan bu yana uygulanan korumacılık politikaları, restorasyon çalışmaları ve alan yönetimi yaklaşımları sayesinde Safranbolu, somut ve somut olmayan kültürel mirasın birlikte yaşatıldığı örnek bir tarih kenti olarak öne çıkıyor.
UNESCO Süreci ve Kentsel Koruma Yaklaşımı
17 Aralık 1994’te UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren Safranbolu, bu statüyü yalnızca mimari zenginliğiyle değil, özgün kent dokusunu büyük ölçüde muhafaza edebilmesiyle kazanmıştır. Osmanlı döneminden günümüze ulaşan hanlar, hamamlar, konaklar, camiler, köprüler ve çeşmeler, kentin tarihsel sürekliliğini yansıtan başlıca unsurlar arasında yer almaktadır. Listeye kabul edildiği tarihten bu yana Safranbolu’da yaklaşık 600 basit onarım, 260 kapsamlı restorasyon ve 75 çeşme onarımı gerçekleştirilmiş, böylece kültürel mirasın fiziksel sürdürülebilirliği güvence altına alınmıştır.
Akademik Perspektiften Safranbolu’nun Önemi
Karabük Üniversitesi Safranbolu Başak Cengiz Mimarlık Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölüm Başkanı Yasin Dönmez, Safranbolu’da korumacılık anlayışının 1970’li yıllarda başladığını ve bu sürecin kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları ve yerel halkın ortak katkısıyla geliştiğini vurgulamaktadır. Dönmez’e göre UNESCO unvanı, Safranbolu’ya yalnızca uluslararası görünürlük kazandırmamış, aynı zamanda kentin mirasını gelecek kuşaklara aktarma konusunda ciddi bir sorumluluk yüklemiştir. Ziyaretçilerin kentten edindikleri izlenimlerin, Safranbolu’nun kültürel temsili açısından büyük önem taşıdığı ifade edilmektedir.
Alan Yönetimi, Restorasyonlar ve Gelecek Vizyonu
Safranbolu’nun ulusal ve uluslararası ölçekte önemini belirleyen temel unsur, kent ölçeğinde 2000’i aşkın tescilli mimari yapının bulunması ve somut ile somut olmayan kültürel mirasın birlikte yaşatılabilmesidir. Dönmez, UNESCO sürecinin ardından ziyaretçi sayısında sürekli bir artış yaşandığını, bunun da kentin tanınırlığını güçlendirdiğini belirtmektedir. Hâlihazırda hazırlık aşamasında olan alan yönetim planı kapsamında bir alan yönetim başkanlığının kurulması hedeflenmektedir. Bu yapı ile ortak akıl ve bilimsel yaklaşımlar doğrultusunda, karşılaşılan sorunlara sürdürülebilir çözümler üretilmesi amaçlanmaktadır.
Safranbolu’nun UNESCO listesine 31 yıl önce Türkiye’den 8. sırada girdiğini hatırlatan Dönmez, günümüzde Türkiye’den 22 alanın bu listede yer aldığını, UNESCO’nun genelinde ise yaklaşık 1500 miras alanı bulunduğunu ifade etmektedir. Bu bağlamda Safranbolu, sahip olduğu kültürel yoğunluk ve korunmuşluk düzeyiyle dünya ölçeğinde nadir örnekler arasında gösterilmektedir.
Orhan Kuzu aa