Patara’dan Göksu’ya: 106 Bin Yavru Kaplumbağa Denize Ulaştı
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Özel Çevre Koruma Bölgelerinde yürütülen bütüncül izleme ve koruma programları sayesinde 2025 yuvalama döneminde 106 bin 348 deniz kaplumbağası yavrusu denize ulaştı. Uluslararası sözleşmelerle uyumlu olarak yürütülen çalışmalar; yuva güvenliği, ekolojik izleme ve ziyaretçi yönetimini kapsayarak türlerin uzun vadeli sürdürülebilirliğine somut katkı sundu.
Uluslararası Yükümlülükler Çerçevesinde Koruma ve İzleme
Bakanlığa bağlı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü, “yaban hayatının korunması ve izlenmesi” hedefi doğrultusunda, ulusal mevzuatın yanı sıra Bern, Barselona ve Ramsar sözleşmeleriyle uyumlu uygulamalar yürütüyor. Bu kapsamda, ÖÇK statüsündeki Köyceğiz-Dalyan, Fethiye-Göcek, Patara, Belek ve Göksu Deltası kumsallarında, Caretta caretta ile Chelonia mydas türlerine yönelik popülasyon izleme çalışmaları gerçekleştirildi.
Ekipler, yuvaları kum üstü ve kum altı kafeslerle koruma altına alarak sıcaklık ve nem gibi kuluçka parametrelerini düzenli izledi; yumurtlamaya çıkan bireyler gözleme dayalı muayenelerden geçirildi. İnsan baskısını azaltmak amacıyla kumsallar 20.00–05.00 saatleri arasında kapatıldı; ziyaretçilere ekolojik farkındalık eğitimleri verildi. Bu entegre yaklaşım, yavruların denize güvenli ulaşma oranını yükselten temel etkenlerden biri olarak öne çıktı.
Yuvalama Verileri ve Eğilimler
2025 yuvalama periyodunda Göksu Deltası’nda 76 yuvadan 5.624, Belek’te 2.026 yuvadan 15.000, Patara’da 757 yuvadan 41.484, Fethiye kumsallarında 131 yuvadan 6.328 ve Köyceğiz-Dalyan’da 770 yuvadan 37.912 yavrunun denize ulaştığı tespit edildi. Yıllara göre denize erişebilen yavru sayıları; 2020’de 47.503, 2021’de 132.195, 2022’de 62.131, 2023’te 106.592 ve 2024’te 178.066 olarak kaydedildi.
Deniz kaplumbağalarının filopatrik davranışları gereği, yumurtadan çıkan bireylerin üreme olgunluğuna eriştiklerinde aynı kumsallara dönmesi, bugün sağlanan korumanın gelecekteki popülasyonların teminatı olduğunu gösteriyor. Veriler, bilim temelli koruma ve ziyaretçi yönetiminin birlikte uygulanmasının başarıyı artırdığını ortaya koyuyor.
Ayşe Karaosmanoğlu aa