Konya’da 800 Yıllık Savunma Hattı Gün Yüzüne Çıkarıldı
Konya şehir merkezinde yürütülen “Konya Dış Kale Sur Hattı ve Larende Kapısı” kazıları, Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat dönemine tarihlenen dış savunma yapılarının varlığını somut delillerle doğruladı. 11 metre genişliğindeki Larende Kapısı temeli ve 120 metrelik sur hattı gün yüzüne çıkarıldı. Yaklaşık 800 yıllık savunma mimarisine ışık tutan bu keşif, Moğol tehdidine karşı inşa edilen ve literatürde uzun süredir tartışılan dış surların doğruluğunu kanıtladı.
Selçuklu Başkentinde Tarihi Keşif: Larende Kapısı Kazıları
Konya, Selçuklu Devleti’nin siyasi ve kültürel başkenti kimliğiyle Anadolu’nun en önemli tarihsel kentlerinden biri. Bu mirasın somut yansımalarından olan surlar ve anıtsal kapılar, uzun yıllar boyunca yazılı kaynaklar ve seyyah çizimleri üzerinden tartışma konusu oldu. 2024 yılında başlatılan “Konya Dış Kale Sur Hattı ve Larende Kapısı” kazıları, bu tarihsel belirsizliklere ışık tutuyor.
Merkez Meram ilçesi Sahipata Mahallesi'nde gerçekleştirilen çalışmalar sonucunda, 1221 tarihli surların yaklaşık 120 metrelik bölümü ile 11 metre genişliğindeki Larende Kapısı’nın temelleri ortaya çıkarıldı. Bu bulgular, şehrin Selçuklu dönemindeki savunma kurgusunu kanıtlayan en somut arkeolojik veriler arasında yer aldı.
Savunma Mimarisi: Moğol Tehdidine Karşı İnşa Edilen Hat
Kazı sorumlusu Mehmet Ali Çelebi, sur sisteminin Selçuklu Devleti’nin kritik dönemlerinden birinde inşa edildiğini vurguluyor. Moğol akınlarının Anadolu üzerindeki baskısının arttığı dönemde, Sultan Alaaddin Keykubat, başkent Konya’yı savunmak amacıyla yaklaşık 4,5–5 kilometrelik bir dış sur hattı oluşturdu.
Surların yapımında sandık duvar tekniği, dıştan taş kaplama ve içte moloz dolgudan oluşan mimari tercih edilmişti. Hendek izleri ve köprü ayaklarının da tespit edilmesi, savunma sisteminin bütüncül yapısına dair önemli kanıtlar sunuyor. Bu veriler, Osmanlı döneminde onarımlar geçiren ve 19. yüzyıldan itibaren yok olan sur yapısının tarihsel sürekliliğini doğruluyor.
Yüzyıllık Akademik Tartışmalara Arkeolojik Yanıt
Konya surlarına ilişkin tartışmalar, özellikle “dış savunma hattının varlığı” ve hendek düzeni etrafında yoğunlaşmıştı. Seyyah anlatılarında aktarılan ancak uzun süre belgesi bulunamayan Larende Kapısı’nın ortaya çıkarılması, bu tartışmaları netleştirirken, kentin askeri ve kentsel planlamasının yeniden değerlendirilmesine olanak sağladı.
Larende Kapısı’nın, Selçuklu döneminde devlet bütçesiyle inşa edilen dört anıtsal kapıdan biri olması ise yapının siyasal ve mimari önemini gösteriyor. Kapının ön cephesinde yer alan ve bugün Karatay Medresesi Çini Eserler Müzesi'nde sergilenen melek figürleri, dönemin taş işçiliğinin zarafetine dair dikkat çekici örnekler sunuyor.
Gelecek Adım: Açık Hava Müzesi Rotası
Konya Büyükşehir Belediye Başkanı Uğur İbrahim Altay, kazıların kentin “Darülmülk” kimliğini vurgulayan kültürel dönüşüm programının parçası olduğunu belirterek, çalışmaların önümüzdeki aşamasında hendek araştırmalarının ve restorasyon projelerinin hedeflendiğini kaydediyor. Uzun vadede amaç, bu alanı Konya’nın açık hava müzesi güzergâhına dahil ederek vatandaşların ve ziyaretçilerin Selçuklu tarihine tanıklık etmesini sağlamak.
Bu kapsamlı çalışma, Türkiye’de kent arkeolojisi alanında örnek bir model oluştururken, Selçuklu başkentinin mekânsal organizasyonu ve savunma stratejisine dair yeni bilimsel açılımlar sunuyor.
Abdullah Doğan aa