Komana Pontika’da Selçuklu İzleri: Anadolu’da Erken Döneme Ait Nadir Bir Üzengi Bulundu
Tokat’taki Komana Pontika Antik Kenti’nde süren kazılarda, Selçuklu dönemine ait nadir bir demir üzengi gün yüzüne çıkarıldı. Atçılığa dair verilerin yanı sıra seramikler, hayvan kemikleri ve bir at başı biçimli seramik kulp, Orta Çağ'da Anadolu’daki yaşam tarzına ışık tutuyor. Buluntular, Selçuklu'nun tarım, hayvancılık ve binicilik faaliyetlerine dair somut bilgiler sunuyor.
Antik Bir Kutsal Alan, Orta Çağ’ın İzlerini Taşıyor
Tokat’ın merkezine bağlı Gümenek Hamamtepe mevkiinde yer alan Komana Pontika Antik Kenti, bu yıl gerçekleştirilen kazılarla Selçuklu dönemine uzanan önemli bir kültürel katmanı gün yüzüne çıkardı. Arkeolojik kazılar, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) öğretim üyesi Prof. Dr. Burcu Erciyas başkanlığında, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile TÜBİTAK desteğiyle yürütülüyor.
Mitridat Krallığı döneminde Anadolu tanrıçası Ma adına kutsal bir merkez olan Komana, Roma döneminde özerkliğini sürdürmüş ve özellikle festivaller, ticaret ve tarıma dayalı ekonomisiyle önemli bir kült yerleşimi olmuştur. 2004 yılında başlatılan Komana Pontika Arkeolojik Araştırma Projesi, antik kentin konumunu netleştirmeyi ve çok katmanlı yerleşim izlerini belgelenmeyi amaçlıyor.
Selçuklu Katmanlarında Atçılık ve Tarım Verileri
Son yıllarda Komana kazılarında özellikle Selçuklu dönemine ait verilere odaklanıldı. Prof. Dr. Erciyas, bu yılki çalışmalarda seramik, metal objeler ve hayvan kemiklerinin bulunduğunu; özellikle 13. yüzyıla tarihlenen Selçuklu katmanlarında yapılan analizlerin, bölgedeki hayvancılık ve tarım pratikleri hakkında değerli bilgiler sağladığını belirtti.
Erciyas’a göre, koyun ve keçi kemikleri en yaygın buluntular arasında yer alırken, bunu sığır ve domuz türleri izliyor. Kanatlı hayvanlar arasında tavuk dikkat çekerken, balıkçılık ve avcılığın daha sınırlı düzeyde gerçekleştiği tespit edildi. Bu bulgular, Selçuklu döneminde Komana Ovası’nın kırsal ekonomi ve hayvancılık açısından önemini gözler önüne seriyor.
Demir Üzengi: Anadolu’da Erken Dönem Binicilik Kanıtı
Kazıların bu yılki en dikkat çekici buluntusu ise demir bir üzengi oldu. İlk kez Çin'de 4-5. yüzyıllarda kullanıldığı bilinen üzengi, Anadolu’da genellikle Osmanlı dönemine tarihlenen örneklerle bilinirken, Komana'da bulunan bu 13. yüzyıla ait üzengi, arkeolojik açıdan sıra dışı bir örnek teşkil ediyor.
Prof. Dr. Erciyas, “Bu üzengi, Anadolu’da Selçuklu dönemine ait bugüne kadar belgelenmiş en erken örneklerden biridir. Komana’da atçılığın, biniciliğin ve at yetiştiriciliğinin varlığına işaret ediyor,” diyerek buluntunun önemini vurguladı. Aynı zamanda bu buluntu, Türklerin Anadolu’daki yerleşim ve savaş teknolojileriyle ilişkisini somutlaştırması bakımından da kayda değer.
Komana’da At Figürü: Seramik Kulpun Sembolizmi
Kazılar sırasında ayrıca bir at başı biçiminde seramik kulp ele geçirildi. Bu buluntu, Komana’da atın sadece ekonomik değil, aynı zamanda sembolik bir rol de oynadığını düşündürüyor. At kemiklerinin yanı sıra, parçalara ayrılmış at kafatasları, biniciliğin bölgede günlük hayatla ne kadar iç içe olduğunu gösteriyor.
Arkeologlar, bu tip buluntularla Komana’nın sadece antik çağlara değil, Orta Çağ’a uzanan katmanlı tarihsel yapısını daha net şekilde okuyabiliyor. Komana Pontika, farklı medeniyetlerin ardışık olarak yerleştiği ve birbirinden izler bıraktığı, arazi kullanımı, üretim biçimi ve sosyal yapının yeniden inşa edilebildiği nadir merkezlerden biri olarak dikkat çekiyor.
Ekber Türkoğlu aa