İskitlere ait Tunnug-1 kurganı arkeoloji kazılarında 'minyatür kurganlar' bulundu
Rusya Coğrafya Derneği'nin Tuva'daki Tunnug-1 kurganında gerçekleştirdiği arkeoloji kazılarının 2025 sezonunda arkeolglar, farklı kültür ve dönemlere ait eserlerin yanı sıra, 'minyatür kurgan' olarak adlandırılan benzersiz yapılar keşfetti. Taşlarla oluşturulmuş içi boş küçük yapıların ölüler için inşa edilmiş birer adak olabileceğini düşünüyor.
Rusya Federasyonu'nun Güney Sibirya'da bölgesineki özerk Türk cumhuriyeti Tuvada bulunan bilnen en eski ve en büyük Kurgan mezarlığı Tunnug I'deki (Arzhan 0) arkeoloji kazıları sürüyor. Rus Coğrafya Derneği (Русское географическое общество) ile Rusya Bilimler Akademisi Maddi Kültür Tarihi Enstitüsü’nün (IHMC RAS) ortak tarihî ve arkeolojik keşif ekibi Tunnug-1 kurganında 46 gün süren 2025 arkeoloji kazılarını tamamladı. Rusya'nın farklı şehirlerinden kırk altı gönüllünün katıldığı kazılarda, kurgan, çalışma kolaylığı için 16 sektöre bölündü ve bu yıl 12'si kısmen incelendi. .
İki Tane Minyatür Kurgan KeşfedildiSezonun en önemli bulgularını paylaşan Kazı Başkanı IHMC RAS araştırmacısı Timur Sadykov, "Sezonun öne çıkan bulguları arasında, daha sonra hazır mezara yapılan 145 ve 146 numaralı gömüler yer alıyor. Ne yazık ki içlerinde mezar hediyesi yoktu Ancak bu küçük hayal kırıklığının ötesinde, ekibimiz bir bronz bıçak, ok ucu, kemik bir ağırşak ve birleştirilerek vazo haline getirilebilecek seramik kümeleri bulmayı başardı" dedi.
En dikkat çekici keşif ise kurganın eteğinde, miladın başlarında yapıldığı düşünülen iki alışılmadık nesne oldu. Dışarıdan minyatür kurgansları andıran ve Tuva'ya özgü olduğu belirtilen küçük taş yığınlarının içinde herhangi bir mezar bulunamadı. Ancak arkeologlar, çanak çömlek parçalarına rastladı. Bilim insanları, bu nesnelerin ölülere sunulan bir adak olabileceğini düşünüyor. Kaplardan birinin oldukça iyi korunmuş olması, restoratörlerin laboratuvar çalışmaları sonucunda formunu tamamen yeniden oluşturabileceği umudunu doğurdu.
Dendrokronolojik Analiz ve Ahşap Yapının SırlarıKurgan çalışmalarının bir diğer önemli ayağını, mezarlığın tabanındaki karmaşık ahşap yapının incelenmesi oluşturuyor. Bu sezon, bilim insanları dendrokronolojik (ağaç halkalarına dayalı tarihleme) analiz için beş yeni kütük örneği daha seçerek laboratuvara gönderdi.
Daha önce alınan numuneler üzerinden ilk veriler gelmeye başladı bile. Bu analizler, kurganın merkezindeki kütük yapılarının kesin yaşını belirlemek için hayati önem taşıyor. Saha çalışmalarıyla eş zamanlı olarak, araştırmanın yürütüldüğü yıllar boyunca toplanan materyallerin laboratuvar işleme ve analizi de aktif bir şekilde devam ediyor.
Antik Bir Ritüelin Adım Adım Yeniden İnşasıKazılar, sadece eşya bulmakla kalmıyor, binlerce yıl öncesine ışık tutan bir sosyal tarihi de aydınlatıyor. Rusya Coğrafya Derneği Keşif ve Turizm Geliştirme Departmanı Direktörü Natalya Belyakova, kurganın merkezi kısmında bulunanların dünyada bir ilk olduğunu vurguladı: "Kurganın merkezinde 100'den fazla at ve insan kalıntısı bulundu. Bu, İskit mirasının bilimsel çalışmalarındaki dünya tecrübesinde, antik ritüellerini adım adım yeniden inşa etmeye ilk kez olanak tanıyor."
Belyakova, her bir buluntunun – ister 'iki panter' figürü, ister altın hryvnia (Grivna / gerdanlık: İskit (Saka) kültürlerine ait, altından yapılmış bir tür yaka veya boyun takısı), isterse bir kumaş parçası olsun – göçebe kültürlerin ve ülkenin bölgelerinin tarihinin yeniden tesis edilmesine doğru atılmış bir adım olduğunu ve bunun da Rusya Devlet Başkanı tarafından belirlenen ulusal hedeflere tamamen uygun olduğunu sözlerine ekledi.
Çalışmaların akademik yayınlara dönüşme süreci de hızla ilerliyor. Ağustos 2025'te, anıtın güney çeperindeki (2018-2020 kazıları) Kokel arkeolojik kültürüne ait mezarların keşfedildiği çalışmaların sonuçlarına dair bir kitap yayımlandı. Ayrıca bilim insanları, Tunnug-1 kurganında bulunan ve Tıva'daki en erken İskit hayvan tarzı örneği olan buluntu hakkında bir bilimsel makale yayımlamayı planlıyor.
Ali Zülfikar Emin - Arkeolojikhaber.com
Kaynak: