Harran’ın Konik Kubbeli Evlerinin Coğrafik Uyumu

UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Şanlıurfa’nın Harran ilçesindeki konik kubbeli evler, hem mimari özellikleri hem de iklimle uyumu sayesinde ilgi odağı olmaya devam ediyor. Yaklaşık 250 yıldır varlığını koruyan bu yapılar, yaz aylarında 50 dereceyi bulan sıcaklıklarda dahi içeride 15 dereceye kadar serinlik sağlıyor.

Geleneksel Mimari ve İklime Uyum
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alan Şanlıurfa'nın Harran ilçesindeki konik kubbeli evler, özgün mimari özellikleriyle dikkat çekiyor. Bu yapılar, çöl ikliminin en sıcak dönemlerinde bile doğal bir serinlik sağlıyor. Harran’ın simgesi haline gelen konik kubbeli evler, hem mimari estetikleri hem de işlevsel özellikleriyle yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekiyor. Ortalama 5 metre yüksekliğe sahip bu evler, kireç taşından harç kullanılmadan inşa ediliyor. Dış yüzeyleri balçıkla kaplanan evlerin iç sıvasında ise toprak, saman, yumurta akı ve gül yağı karışımı tercih ediliyor. Bu geleneksel malzemeler, yapıların sıcak havaya karşı direnç kazanmasını sağlıyor.

Harran’da 15 Derecelik Sıcaklık Farkı
Yaz aylarında hava sıcaklığının 50 dereceye yaklaştığı Harran’da, konik kubbeli evler adeta doğal bir klima görevi görüyor. Harran Üniversitesi Arkeoloji Bölümü ve Harran Ören Yeri Kazı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Önal, bu evlerin bölgedeki en serin mekanlar olduğunu belirtiyor. Önal, “Evlerin içiyle dışarısı arasında yaklaşık 15 derecelik sıcaklık farkı var. Şu an dışarısı 48-50 derece iken içeride 25-30 derece sıcaklık ölçüyoruz” diyor. Yüksek tavan yapısı sayesinde sıcak havanın yukarı çıkması, alt kısımların serin kalmasını sağlıyor. Önal, bu mimari geleneğin yaklaşık 250 yıldır Harran’da sürdüğünü ve günümüzde 127 konik kubbeli evin tescilli olduğunu vurguluyor.

Ziyaretçilerden Yoğun İlgi
Bölgeyi ziyaret eden turistler, Harran’ın çöl ikliminde bu evlerin sağladığı serinlikten etkileniyor. Kayseri’den ailesiyle gelen İbrahim Çelik, “Dışarısı inanılmaz sıcak. Arabanın termometresi 48 dereceyi gösteriyor. Evlerin içine girince adeta Erciyes’e çıkmış gibiyim” sözleriyle yaşadığı deneyimi anlatıyor. Kastamonu’dan gelen Mahya Sönmez ise Harran’a hayran kaldığını belirterek, “Bu kadar sıcak bir yerde doğal serinlik sağlayan bir mimari görmek inanılmaz” diyor. Ziyaretçilerin aktardığı bu gözlemler, konik kubbeli evlerin sadece kültürel değil, iklimsel açıdan da ne kadar önemli bir çözüm sunduğunu ortaya koyuyor.

Sürdürülebilir Bir Miras
Harran’daki konik kubbeli evler, sadece geçmişin izlerini taşımakla kalmıyor; günümüz için de sürdürülebilir mimari açısından ilham kaynağı oluyor. Doğal malzemelerden inşa edilen bu yapılar, enerji tüketimi olmadan iç mekan sıcaklığını dengede tutabiliyor. Bu özellik, küresel ısınmanın etkisiyle artan sıcaklıklara karşı çevreci bir çözüm olarak değerlendiriliyor. UNESCO’nun Dünya Mirası Geçici Listesi’ne dahil edilmesi, bu mimari geleneğin korunması ve geleceğe aktarılması açısından büyük önem taşıyor.

AA Rauf Maltaş