Edirne’de Osmanlı Mirasının İhyası: Gazi Mihal Hamamı ve Dar Çarşı Restorasyonlarında Yeni Aşama

Edirne’de erken dönem Osmanlı mimarisinin nadide örneklerinden Gazi Mihal Hamamı ve kentin tarihî ticaret dokusunu temsil eden Dar Çarşı’da restorasyon çalışmaları hızla sürüyor. Vali Yunus Sezer’in koordinasyonunda yürütülen projeler, Osmanlı kent kültürünün en önemli yapılarından birinin ihyası ve kent merkezindeki tescilli dükkânların yeniden canlandırılmasıyla bölgenin kültürel turizmine yeni bir ivme kazandırmayı hedefliyor. Çalışmalar tamamlandığında hamam müze işlevi kazanacak, çarşı ise

Osmanlı'nın İlk Dönem Mimari Belleği: Gazi Mihal Hamamı Yeniden Doğuyor
Edirne, kuruluş döneminden itibaren Osmanlı’nın serhat şehri ve kültürel hafızası konumunda olup, özellikle erken Osmanlı hamamları bakımından benzersiz bir mimari mirasa sahiptir. Bu mirasın en önemli örneklerinden Gazi Mihal Hamamı, 1422 yılında akıncı beylerinden Gazi Mihal Bey tarafından inşa ettirilmiş olup külliye sistemi içerisinde cami ve köprü yapılarıyla bütünlük arz eder. Kesme taş ve tuğla örgüsüyle klasik erken Osmanlı hamam tipolojisini yansıtan yapı, uzun yıllar kapalı kaldıktan sonra günümüzde kapsamlı bir restorasyon sürecine alınmıştır.

2023 yılında Edirne Valiliği öncülüğünde başlatılan ihya projesi kapsamında hamamın çevre temizliği yapılmış, toprağın altında kalan bölümleri yeniden gün yüzüne çıkarılmıştır. Yapıda eş zamanlı olarak dış cephe, çatı ve iç mekân koruma-onarım faaliyetleri yürütülmektedir. Restorasyonun tamamlanmasının ardından hamam, bölgenin sosyal ve kültürel hafızasını geniş kitlelere aktarmak üzere müze işleviyle yeniden kamusal yaşama kazandırılacaktır.

Vali Yunus Sezer, çalışmayı yerinde inceleyerek Edirne’nin tarihî dokusunu ayağa kaldırmayı görev edindiklerini belirterek, “Bir yıl önce üzerinden yol geçen, yıkılmaya yüz tutmuş bu tarihî eser artık şehrin vitrini olacak” şeklinde değerlendirmede bulunmuştur.

Kent Kültürünün Dönüşümü: Dar Çarşı'da Renkli Restorasyon
Edirne’nin tarihî şehir dokusunun önemli ticaret alanlarından Ayakkabıcılar ve Terziler Çarşısı, bilinen adıyla Dar Çarşı, Osmanlı şehircilik anlayışının ticaret hücrelerini yansıtan 39 tescilli yapıdan oluşmaktadır. Saraçlar ve Çilingirler caddelerinin kesişimindeki bu dar sokaklı ticaret bölgesi, yüzyıllardır zanaatkâr kültürüne ev sahipliği yapmıştır.

Valilik, bu alanı yeniden canlandırmak amacıyla başlattığı restorasyon programı kapsamında sokak peyzajını düzenlemiş, tarihi dokuya uygun renk ve mimari dokunuşlarla mekanları ihya etmiştir. Yaklaşık 65 metrelik güzergâh üzerinde yer alan çarşıdaki binalar özgün mimarilerine sadık kalınarak canlandırılmış; aynı zamanda turistik kimliği güçlendirecek estetik ve yapısal iyileştirmeler yapılmıştır.

Vali Sezer, projenin Edirne’nin ticari, turistik ve kültürel yaşamına önemli katkılar sağlayacağını belirterek, Dar Çarşı’nın yeni yüzüyle şehirde yeni bir cazibe odağına dönüşeceğini vurgulamıştır.

Kültürel Miras Yönetiminde Entegre Yaklaşım
Her iki proje de Edirne’nin tarihsel kimliğini güçlendirme hedefi çerçevesinde bütüncül bir kültürel miras stratejisi kapsamında ele alınmaktadır. Çalışmalar yalnızca yapıların fiziksel onarımını değil, aynı zamanda kullanım senaryolarını, ziyaretçi yönetim stratejilerini ve kentsel turizm odaklı fonksiyon dönüşümünü içermektedir.

Bu bağlamda Gazi Mihal Hamamı’nın müze olarak planlanması, hamam kültürünün tarihsel ve sosyo-kültürel boyutlarının bilimsel referanslarla ziyaretçilere aktarılmasını mümkün kılacaktır. Dar Çarşı’nın yeniden tasarımı ise zanaatkârlık geleneğini yaşatmayı ve kente ekonomik canlılık kazandırmayı amaçlayan somut ve somut olmayan miras birleşimi niteliği taşımaktadır.

Her iki çalışma da Türkiye’de son yıllarda ivme kazanan kültürel miras restorasyonu ve müzecilik politikalarının kent kimliği, turizm ekonomisi ve yerel topluluk katılımını önceleyen örneklerini sunmaktadır.

Gökhan Zobar aa