Aras Kuş İstasyonu: Gönüllülük Temelli Bilimsel Katılımın Başarısı
Iğdır’ın Yukarı Çıyrıklı köyünde, KuzeyDoğa Derneği’nin öncülüğünde ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü izniyle yürütülen kuş halkalama çalışmaları, Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi’nde devam ediyor. 8 Ağustos’ta başlayan araştırmalarda, 64 farklı türden yaklaşık 2 bin kuş doğaya geri salındı. Gönüllülük temelli yürütülen bu çalışmalar, göç ekolojisi ve biyolojik çeşitliliğin izlenmesi açısından bilimsel olarak büyük önem taşıyor.
Aras Kuş Halkalama İstasyonu’nda Bilimsel İzleme Faaliyetleri
KuzeyDoğa Derneği tarafından yönetilen ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü tarafından desteklenen Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi, Türkiye’nin önemli göç yollarından biri üzerinde yer almakta olup, kuş halkalama istasyonu olarak 8 Ağustos 2025’te yeni sezon faaliyetlerine başladı. Iğdır’ın Tuzluca ilçesine bağlı Yukarı Çıyrıklı köyü yakınlarında yer alan bu merkezde, 30 günlük süreçte 64 farklı türden yaklaşık 2 bin kuş halkalanarak doğal yaşam alanlarına salındı.
İstasyonun sezonluk çalışmaları 16 Kasım’a kadar devam edecek ve toplanan veriler sezon sonunda bilimsel veri tabanlarına aktarılacak.
Gönüllü Katılım ve Bilimsel Süreçlerin İşleyişi
İstasyon sorumlusu Gül Tutar, yaklaşık bir ay önce başlayan bu dönem çalışmalarının yoğun bir tempoda sürdüğünü ifade etti. Elde edilen ilk bulgulara göre, yakalanan türlerin çoğunluğu ötücü kuşlardan oluşmakta, zaman zaman yırtıcı kuşlar da ağa takılmaktadır.
Tutar, gönüllü katılımın istasyonun en önemli dinamiklerinden biri olduğunu belirterek, "Gönüllüler genellikle iki haftalık periyotlarla istasyonda görev alıyor. Hem yurt içinden hem yurt dışından gelen gönüllülerimiz, lisanslı halkacılar eşliğinde bilimsel sürecin bir parçası oluyor" dedi. Kuşların yakalanmasının ardından yapılan ölçüm ve kayıt işlemleri, kuş sağlığına zarar vermeyecek şekilde hızlıca tamamlanarak doğaya geri bırakılıyor.
Ekolojik İzleme Açısından Önemli Bir Araştırma Alanı
Kuş halkalama istasyonları, göçmen kuşların rotalarını, popülasyon dinamiklerini ve çevresel değişkenlere verdikleri tepkileri anlamada önemli araçlar sunmaktadır. Aras İstasyonu da bu bağlamda hem lokal hem de kıtalararası ölçekte veri üretmektedir.
İstasyonda gönüllü olarak görev yapan Ankara Üniversitesi Biyoloji Bölümü öğrencisi Burcu Kotan, daha önce farklı bir istasyonda görev almış olmasına rağmen bu kadar fazla türle ilk kez karşılaştığını ifade etti. “Burası bilimsel açıdan çok zengin, doğası etkileyici, burada olmaktan büyük mutluluk duyuyorum,” sözleriyle deneyimlerini paylaştı.
Biyoçeşitliliğin Takibi ve Akademik Katkılar
Kuş halkalama istasyonlarında yalnızca kuşlar değil, aynı zamanda ekosistemin diğer üyeleri de gözlemlenmektedir. İstasyonda gönüllü olarak çalışan Konuralp Dülger, bölgede yalnızca kuşların değil sürüngenlerin, böceklerin ve diğer fauna gruplarının da oldukça çeşitli olduğunu belirtti. Dülger, bu tür alanların, göç yolları üzerindeki canlı hareketlerini sistemli biçimde gözlemlemek açısından bilimsel değeri yüksek olduğunu vurguladı.
Ayrıca istasyon verileri, gelecekteki iklim değişikliği senaryoları, habitat dönüşümleri ve kuş popülasyonlarındaki değişimlerin modellenmesinde kullanılabilecek uzun vadeli veriler sunmaktadır.
AA Hüseyin Yıldız