Anadolu’nun Sessiz Hafızası: Sabiha Tansuğ’un Kadın Başlıkları Sergisi Ankara’da Açıldı

Ankara Kültür Yolu Festivali kapsamında açılan “Kadın Başlıkları: Sabiha Tansuğ Koleksiyonu” sergisi, Türkiye’nin ilk kadın etnoloğu ve koleksiyoncusu Sabiha Tansuğ’un 50 yılı aşkın süredir topladığı kadın başlıklarını bir araya getiriyor. Gökyay Vakfı Satranç Müzesi'nde düzenlenen sergi, Anadolu’nun kültürel hafızasını kadınların başlıkları üzerinden yeniden görünür kılarken, yerel kimliklerin ve kadın anlatılarının izini sürüyor. Sergi, 28 Eylül’e kadar ziyaretçilere açık olacak.

Bir Ömürlük Arşiv: Anadolu Kadınının Sessiz Anlatısı

Kültür ve Turizm Bakanlığı, TÜRKSOY ve Bademler Sanat Köyü işbirliğiyle düzenlenen “Kadın Başlıkları: Sabiha Tansuğ Koleksiyonu” sergisi, Gökyay Vakfı Satranç Müzesi’nde sanatseverlerle buluştu. Sergi, Anadolu’nun farklı coğrafyalarından derlenmiş geleneksel kadın başlıkları aracılığıyla, kadınların tarihsel ve kültürel hafızasına ışık tutuyor.

Serginin temelini oluşturan koleksiyon, Türkiye’nin ilk kadın etnoloğu Sabiha Tansuğ’un 1950’li yıllardan itibaren yürüttüğü saha çalışmalarının ürünü. Tansuğ, Anadolu’nun köylerini adım adım gezerek, kadınların gündelik yaşamlarında kullandıkları başlıkları topladı, belgeledi ve fotoğrafladı. Bu arşiv, yalnızca etnografik bir derleme olmanın ötesinde; kadınların kimlik, aidiyet ve hafıza taşıyıcıları olarak görüldüğü bir anlatı sunuyor.

“Bu Başlıklar Kadınların Sesidir”

Serginin küratörlüğünü üstlenen sanat tarihçisi ve müze müdürü Duygu Nur Sapaz’a göre, sergilenen başlıklar, estetik objelerden çok daha fazlası: “Bu başlıklar bir annenin duasını, bir gelinin sevincini, bir yasın sessizliğini anlatıyor. Sabiha Tansuğ için her bir başlık, kadının yaşadığı coğrafyayı, kimliğini ve hatta hayalini yansıtan simgesel bir objeydi.”

Sapaz, koleksiyondaki başlıkların üzerindeki boncuk, tül, ipek kumaşlar ve işlemelerin mitolojik ve kültürel kodlar taşıdığını, bu yönüyle koleksiyonun antropolojik ve ikonografik analizler için de önemli bir kaynak sunduğunu ifade etti. Ayrıca bu başlıklar, köyden kente göç süreciyle birlikte silinmeye yüz tutmuş geleneksel değerlerin yeniden görünür kılınması açısından da dikkat çekici bir rol üstleniyor.

Resmi Parada Bir Kadın: Tansuğ’un Etnografik Mirası

Sabiha Tansuğ’un çalışmaları yalnızca akademik ve sanatsal çevrelerde değil, devlet düzeyinde de dikkat çekmişti. 1971-1979 yılları arasında tedavülde olan 50 kuruşluk madeni paranın üzerine, Tansuğ’un belgelediği Ankara gelin başlığı ile bir kadının portresi basıldı. Bu, Türkiye tarihinde halktan bir kadının resmi parasal görselde ilk kez yer alması anlamına geliyor.

Tansuğ’un koleksiyonu, geçmişte Türkiye ve yurt dışında pek çok sergide de yer aldı. “Anadolu Kadın Başlıkları” temalı sergileri, Almanya’dan Japonya’ya uzanan geniş bir coğrafyada sergilenerek, yerel kültür mirasının evrensel bir anlatıya dönüştürülmesine katkı sundu.

Kültürel Hafızanın Yeniden İnşası: Toplum ve Kadın Belleği

“Kadın Başlıkları” sergisi, yalnızca bir koleksiyonun değil, bir toplumun kadın belleğinin yeniden okunması anlamına geliyor. Kadın başlıkları; doğumdan ölüme, evlilikten yas ritüellerine kadar kadının hayatındaki dönüm noktalarına eşlik eden kültürel kodları barındırıyor.

Koleksiyonun bu yönüyle kadın çalışmalarından kültürel antropolojiye, tarih disiplininden toplumsal cinsiyet kuramlarına kadar birçok alanda araştırmacılara önemli veriler sunduğu değerlendiriliyor. Ziyaretçilere açık olan sergi, 28 Eylül 2025 tarihine kadar Gökyay Vakfı Satranç Müzesi’nde gezilebilecek.

Fatma Nur Candan - aa