Peloponnesos Savaşları

Peloponnesos Savaşları:

I. Peloponnesos Savaşı: MÖ 461-446. Sparta önderliğindeki Peloponnesos Birliği ile Atina önderliğindeki Attika-Delos Deniz Birliği arasındaki savaş.

İki tarafın da kazandıkları çeşitli muharebelerden sonra MÖ 446’da Otuz Yıl Barış Antlaşması ile sona ermiştir.

II. Peloponnesos Savaşı (Büyük Peloponnesos Savaşı):  MÖ 431-404. Yunan kent devletlerinden önde gelen ikisi olan Atina ile Sparta arasındaki savaş.

Bu savaş hakkındaki en ayrıntılı bilgi kaynağımız Thukydides’in, özgün adı bilinmeyen Peloponnesoslularla Atmalıların Savaşı adlı eseridir.

Eserinin girişinde şöyle yazar: “Gerçekten bu savaş Hellenler ile bir kısım barbarlar için, hatta denebilir ki insanlığın çoğunluğu için büyük bir sarsıntı oldu.”

Atina ve Sparta, Yunan kent devletlerini kendi önderliklerindeki iki ittifakta toplamışlardı. Savaşın gerçek nedeni Atina'nın güçlenip Attika-Delos Birliğini bir imparatorluğa dönüştürmesiydi.

Atina’nın başında olduğu ittifak Ege Denizi’nin kuzeyiyle doğusundaki ada ve kentlerin çoğunu kapsıyordu. Sparta ise bir deniz devleti olan Korinthos’un yanı sıra, Peloponnesos’daki ve Yunanistan’ın orta kesimindeki önemli kara devletlerinin çoğuna önderlik ediyordu. Dolayısıyla denizde Atinalılar, karada ise Spartalılar üstündü.

Savaş, aradaki altı yıllık ateşkesle bölünen birincisi 10, İkincisi de 11 yıl süren iki döneme ayrılır.

İlk on yıllık kışıma (MÖ 431-421) Arkhidamos Savaşı denir. Savaşın başında Sparta Kralı Arkhidamos II MÖ 431’de ordusu ile Attika’ya girip bir ay boyunca bölgeyi yağmaladı.

Kentte başlayan veba salgını ve Perikles’in bu salgında ölmesine rağmen Atinalılar MÖ 429’da iki deniz savaşından zaferle çıktılar.

MÖ 425’da Atina’lı komutan Demosthenes Pylos’u ele geçirdi.

MÖ 424’te bu kez Spartalı komutan Brasidas Megara ve Amphipolis’i aldı.

Bu çarpışma dönemi MÖ 421’de imzalanan ve 50 yıl geçerli olması planlanan Nikias Barışı ile son buldu.

Thukydides bu savaşı ‘On yıl savaşı’ olarak adlandırmıştır.

Savaşın ikinci dönemindeki ilk önemli çarpışma Mantinea Çarpışması’dır (MÖ 418).

Sparta ile Argos-Atina-Mantineia ittifakı güçleri arasında gerçekleşen çarpışma Sparta’nın zaferi ile sonuçlanmıştır.

Sakin geçen bir dönemin ardından Atina, Sparta’nın batı ile bağlantısını kesmek için Sicilya seferine girişti.

Atina’lı komutan Alkibiades’in Hermes heykellerinin tahrip edilmesi olayı ile suçlanması ve kaçıp Spartalılara sığınmasından sonra iki tarafın deniz birlikleri MÖ 4l3’te Syracusae açıklarında karşılaştı, zafer Sparta donanmasının oldu.

İki yıl sonra MÖ 411’de Abydos açıklarında, Kynossema Deniz Muharebesi’nde bu kez Atina donanması muzaffer oldu.

Bu aşamada Persler de MÖ 449’da imzalanan Kallias Antlaşması’nı bozarak Sparta’nın destekçisi olarak savaşa dahil oldular.

Perslerden aldığı maddi destek ile Sparta denizde Atina ile rekabet edecek bir donanmaya kavuştu.

Ertesi yıl (MÖ 410) Atinalılar Kyzikos açıklarında Sparta donanmasını yenmeyi, komutanları Mindaros’u öldürmeyi başardı.

Atina’nın bu dönemdeki başarılannda komutanları Alkibiades’in payı büyüktür.

İki tarafın bir sonraki karşılaşması MÖ 406’da Batı Anadolu’da, Notion açıklarında oldu. Zafer bu kez Sparta’nın oldu.

Aynı yıl Lesbos’un güneydoğusunda, Arginussai Adası yakınlarında Peloponnesos Savaşı’nın en büyük deniz savaşı oldu (Arginussai Deniz Savaşı, MÖ 406).

Konon komutasındaki bir Atina donanması Mytilene’de abluka altına alınmıştı. Ablukayı kaldırma amacında olan Atinalılar Sparta donanmasını yenip komutanları Kallikratidas’ı öldürdüler. Ancak çıkan fırtına sağ kalan askerlerin kurtarmalarına mani oldu ve, Ksenophon’in aktardığına göre,  “..bir zafer anıtı dikip oldukları yerde kaldılar. ”

 Peloponnesos Savaşı’nın son büyük muharebesi Aigos-Potamoi Deniz Savaşı’dır (MÖ 405).

Sparta’lı komutan Lysandros, Arginussai Savaşı’nda alınan yenilgiden sonra Sparta donanmasını Perslerden aldığı yardım ile yeniledi.

İki tarafın donanmaları Gelibolu Yarımadası’nın güney kıyısındaki Aigos Potamoi önlerinde savaştılar. Sparta donanmasının bu çarpışmada kazandığı zafer Atina’ya boğazlar yoluyla gelen Karadeniz tahılının kesilmesi anlamına da geliyordu.

Lysandros vakit kaybetmeden Atina üzerine yürüyerek kenti kuşattı. Yoğun kuşatma altında açlık tehlikesiyle karşılaşan Atina, ertesi yıl teslim olmak ve ağır şartları olan bir antlaşmayı kabul etmek zorunda kaldı.

Böylece 27 yıllık savaş döneminin sonunda Atina İmparatorluğu çöktü, Yunan dünyasının liderliği Sparta’ya geçti.